23 Δεκ 2014

"Στόλισε το δέντρο!": Ασκήσεις και Κίνητρο

Οι ασκήσεις είναι βαρετές. Όλες οι ασκήσεις. Ειδικά αν τις ονομάσουμε "ασκήσεις" γίνονται ακόμη πιο βαρετές. Η λέξη από μόνη της περιέχει μία έννοια υποχρέωσης, ένα "πρέπει", μία σοβαρότητα. Όλοι βαριόμαστε να κάνουμε ασκήσεις και τα παιδιά βαριούνται τις ασκήσεις κι εμάς μαζί που τις επιβάλλουμε.

Αν όμως τις εντάξουμε μέσα σε παιχνίδι; Χμμμ...

Όταν κάνουμε μυολειτουργική θεραπεία που είναι κουραστική λόγω των επαναλήψεων και επίπονη κάποιες φορές, οι θεραπευτές βρίσκουμε τρόπους να επιτύχουμε τους θεραπευτικούς μας στόχους αλλά και να περνάμε καλά. Με λίγα λόγια δίνουμε κίνητρο.
Εμείς εδώ φτιάχνουμε επιτραπέζια παιχνίδια για να αυξήσουμε το ενδιαφέρον και το κίνητρο του παιδιού απέναντι στις -βαρετές και δύσκολες κάποιες φορές- ασκήσεις που πρέπει να κάνει. Φέτος κάναμε κάτι απλό αλλά απίστευτα αποτελεσματικό. Το ονομάσαμε "Στόλισε το δέντρο!".
Φτιάξαμε ένα απλούστατο δέντρο από χαρτόνι και καταγράψαμε τις ασκήσεις με αστεία ονόματα σε μονόχρωμες κάρτες. Χρησιμοποιούμε ένα ζάρι χρωμάτων και χρωματιστά κουφέτα. Ρίχνουμε το ζάρι και παίρνουμε την κάρτα του αντίστοιχου χρώματος. Αφού εκτελέσουμε την άσκηση σωστά βάζουμε ένα κουφέτο στο δέντρο και το στολίζουμε. Όσο περισσότερες ασκήσεις κάνουμε, τόσο πιο όμορφο δέντρο φτιάχνουμε και φυσικά, τόσο πιο πολλά κουφέτα θα φάμε στο τέλος της άσκησης ;)


Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αληθινό δεντράκι και όποιο κίνητρο λειτουργεί καλύτερα με κάθε παιδί. Η ευελιξία και η δημιουργικότητα είναι δύναμη! Μην ξεχνάτε πώς κάνοντας αυτό που πρέπει δεν σημαίνει ότι δεν θα κάνουμε και αυτό που θέλουμε και δεν θα περνάμε καλά.


Χαμογελάτε!
Καλά Χριστούγεννα!


Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

20 Δεκ 2014

Με Ψαλίδι και Χαρτί! Εξάσκηση της Άρθρωσης της Ομιλίας στο Σπίτι

Illustration by Riza Turker
Τα παιδιά έχουν μία μοναδική ικανότητα: μπορούν να παίξουν με τα πάντα! Η φαντασία τους είναι το μόνο που χρειάζονται για να δημιουργήσουν αυτό που θα τους φέρει χαρά αλλά και θα τα οδηγήσει στον δρόμο προς τη μάθηση.

Όταν με ρωτούν οι γονείς τι παιχνίδια να αγοράσουν για να βοηθήσουν την εξάσκηση της ομιλίας του παιδιού τους στο σπίτι, πέρα από την θεραπεία, η απάντησή μου είναι συνήθως "Χρησιμοποιήστε τα πάντα και μην αγοράσετε τίποτα!". Κι αυτό γιατί ο λόγος είναι παντού! Οι λέξεις και οι ήχοι βρίσκονται στα πάντα γύρω μας και με λίγη ώθηση τα παιδιά μπορούν να τα εντοπίσουν και να τα κάνουν παιχνίδι εξαντλώντας τη δική τους δημιουργικότητα και φαντασία κι εξάπτοντας τη δική μας.

Μία απλή δραστηριότητα που προτείνω συχνά με πολλαπλά οφέλη δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο από πράγματα πο έχετε ήδη στο σπίτι σας:
  • ένα περιοδικό [σημ. στα καταστήματα παιχνιδιών θα βρείτε απίθανους διαφημιστικούς καταλόγους δωρεάν με πολλές εικόνες ;) ]
  • ένα ψαλίδι
  • μία κόλλα στιγμής (προαιρετικά)
  • μαρκαδόρους ή ξυλομπογιές κλπ.
  • μία βάση παιχνιδιού που θα βρείτε εδώ
 
 Δώστε τα υλικά στο παιδί και ζητήστε του να βρει τις εικόνες με τον ήχο που θέλετε να εξασκήσει (π.χ. βρες όλες τις εικόνες που έχουν μέσα |ρ|, όπως η ρόδα, το ρομπότ, η πριγκήπισσα κλπ) ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Έπειτα μπορεί να κόψει την εικόνα ελεύθερα ή σε συγκεκριμένο σχήμα όπως στην βάση και να την κολλήσει πάνω, είτε να ζωγραφίσει αυτό που βρήκε, είτε να γράψει τη λέξη και φυσικά να την επαναλάβει όσες φορές θέλει!

Μέσα από αυτό το τόσο απλό παιχνίδι το παιδί εξασκεί:
  • την άρθρωση της ομιλίας του
  • την ακουστική διάκριση των ήχων της ομιλίας
  • την κατονομασία των αντικειμένων
  • την μνήμη
  • την προσοχή
  • την αντίληψη των σχημάτων
  • τη λεπτή κινητικότητα
  • τη δημιουργικότητα

Διασκεδάστε το λοιπόν!
Illustration via

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

9 Δεκ 2014

Επιστημονική Βιβλιοθήκη: "Αλλαγές στη μορφή της οικογένειας και ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων"



 Τίτλος: "Αλλαγές στη Μορφή της Οικογένειας και Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων. Η Συμβολή της Συμβουλευτικής Γονέων"
Συγγραφέας: Μίνα Μπρούμου
Εκδότης: Bookstars
Χρονολογία Έκδοσης2014
Σελίδες: 160 

 
 Από το σημείωμα του οπισθόφυλλου

"Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια προσπάθεια ανασκόπησης της σχετικής βιβλιογραφίας και έρευνας που έχει διεξαχθεί διεθνώς σχετικά με τις επιπτώσεις που οι μεταβολές στη μορφή της οικογένειας επιφέρουν στην ψυχολογική ανάπτυξη των ίδιων των γονιών και των παιδιών τους. Οι κοινωνικές μεταβολές έχουν αλλάξει την οικογενειακή δομή και έχουν συντελέσει στη διαμόρφωση νέων τύπων οικογένειας, όπως είναι η πυρηνική, η μονογονεϊκή, η ανασυσταμένη και η ομόφυλη οικογένεια, ενώ η βιβλιογραφία υποστηρίζει ότι δεν είναι ο τύπος της οικογένειας αυτός καθαυτός που δημιουργεί δυσκολίες στους γονείς και στα παιδιά, αλλά ο τρόπος με τον οποίο οι ενήλικες διαχειρίζονται συναισθηματικά τις διάφορες συνθήκες, καθώς και άλλα πρακτικά ή ψυχολογικά ζητήματα που προκύπτουν, παράλληλα με τη διαμόρφωση της νέας οικογένειας (π.χ. τα οικονομικά προβλήματα, το άγχος από την διακοπή του συνηθισμένου τρόπου ζωής της οικογένειας, ανεπαρκές υποστηρικτικό δίκτυο, περισσότερες ευθύνες ή ψυχολογικές δυσκολίες όπως είναι η θλίψη, ο θυμός, η ανασφάλεια).

Τα συμπεράσματα της παρούσας εργασίας αναδεικνύουν την αναγκαιότητα σχεδιασμού προληπτικών προγραμμάτων που να απευθύνονται σε γονείς, έτσι ώστε να διευκολύνουν τη μετάβαση τους στη νέα κατάσταση και την προσαρμογή τους και να προωθήσουν στον μέγιστο δυνατό βαθμό την ποιότητα της σχέσης παιδιών με τους γονείς τους. Ο σχεδιασμός σχετικών προγραμμάτων θα συντελέσει στην εξασφάλιση ενός θετικού κλίματος στο επίπεδο των συντροφικών-γονεϊκών σχέσεων και στη δημιουργία ενός ασφαλούς πλαισίου για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν αποσταθεροποίηση στο οικογενειακό τους περιβάλλον προάγοντας με αυτόν τον τρόπο την ψυχική υγεία όλων των μελών της οικογενειακής ομάδας."

26 Νοε 2014

Μία Τυχαία Πράξη Καλοσύνης

 

Οι πράξεις καλοσύνης που σκορπούν χαρά και χαμόγελα δεν χρειάζονται δικαιολογία, δε χρειάζονται αιτιολόγηση, δεν απαιτούν χρονικό περιορισμό. Τα Χριστούγεννα ωστόσο είναι πάντα μία καλή εποχή να βάλουμε σε προτεραιότητα τη χαρά του άλλου, να προσφέρουμε, να φροντίσουμε τους ανθρώπους γύρω μας, εκείνους που έχουν την ανάγκη μας, εκείνους που αγαπούμε.
Μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να νιώσουν τη χαρά της προσφοράς "οργανώνοντας" μικρές πράξεις καλοσύνης για κάθε μέρα του Δεκέμβρη. Γράφουμε μία καλή πράξη με τυχαίο αποδέκτη κάθε ημέρα στο ημερολόγιο και αναζητούμε τις ευκαιρίες να την επιτύχουμε. Έτσι βοηθούμε το παιδί μας να αναπτύξει κοινωνικές δεξιότητες και τη συναισθηματική του νοημοσύνη.
Και ίσως του γίνει βίωμα και το συνεχίσει πέρα από τα Χριστούγεννα!



Χρειάζονται απλά πράγματα...

Καθοδήγηση
Είμαστε παρόντες, οργανώνουμε, παραδειγματίζουμε, παρεμβαίνουμε όπου το παιδάκι μας μας χρειαστεί. Ενθαρρύνουμε το παιδί να ρωτά. Ρωτούμε, εμπλεκόμαστε στη διαδικασία. Συζητούμε μαζί του τι αντίκτυπο έχουν οι πράξεις του στους άλλους, θετικά ή αρνητικά.

Σεβασμός
Δεν υποχρεώνουμε το παιδί να κάνει μία καλή πράξη. Αφήνουμε να την ασπαστεί και θα το κάνει όταν είναι έτοιμο. Παρέχουμε ιδέες και το αφήνουμε να επιλέξει.

Ενσυναίσθηση
Αφήνουμε το παιδί να ανακαλύψει πώς είναι να νιώθει κάνοντας κάτι καλό, πώς είναι να προσφέρεις χαρά. Παρέχουμε το περιβάλλον και τις ευκαιρίες.

Παράδειγμα
Διδάσκουμε την καλοσύνη κάνοντας οι ίδιο το καλό. Ένα απλό "ευχαριστώ" ή "παρακαλώ" ή "συγνώμη" μπορεί να κάνει την αρχή.


Προτεινόμενες Πράξεις Καλοσύνης

1. Φέρνω κολατσιό σε έναν συμμαθητή μου
2. Αφήνω ένα μικρό Χριστουγεννιάτικο στολίδι στην πόρτα του γείτονα
3. Βοηθώ έναν ηλικιωμένο να κουβαλήσει τα ψώνια του
4. Ταϊζω τα αδέσποτα ζώα της γειτονιάς
5. Ξυπνώ νωρίς και βοηθώ τον αδερφό/ την αδερφή μου να ετοιμαστεί για το σχολείο
6. Κρύβω μία σοκολάτα στην τσάντα της μαμάς
7. Γράφω ένα γράμμα σε κάποιον αγαπημένο που είναι μακριά
8. Χαμογελώ και χαιρετώ όλους όσους συναντώ
9. Κάνω μία ζωγραφιά για τον μπαμπά και την κρύβω στην τσέπη του
10. Δωρίζω τα παλιά μου παιχνίδια

 
11. Χαρίζω μία τσάντα καλούδια σε έναν άστεγο ή κάποιον φτωχό γείτονα
12. Λέω σε κάποιον συμμαθητή μου πόσο καλός είναι σε κάτι που κάνει
13. Φτιάχνω μία ευχαριστήρια κάρτα για τον δάσκαλο ή τη δασκάλα μου
14. Συγχωρώ κάποιον που με στενοχώρησε
15. Κάνω μία μεγάλη, ζεστή, σφιχτή αγκαλιά τον αδερφό/ την αδερφή μου
16. Κάνω μία δωρεά από το χαρτζιλίκι μου σε έναν κοινωφελή οργανισμό
17. Επισκέπτομαι το γηροκομείο της περιοχής
18. Υιοθετώ ένα αδέσποτο ζώο
19. Αφήνω ένα μικρό δωράκι στην τσάντα ενός συμμαθητή μου
20. Μαζεύω τα παιχνίδια μου


21. Βοηθώ τους γονείς μου με τις ετοιμασίες των γιορτών
22. Στέλνω Χριστουγεννιάτικες κάρτες στους φίλους μου
23. Γράφω μία λίστα με όλα τα προτερήματα ενός φίλου μου και του τη δίνω
24. Δίνω τη θέση μου σε κάποιον στο λεωφορείο
25. Φυτεύω ένα δέντρο/ ένα φυτό
26. Δανείζω την ομπρέλα μου/ το αδιάβροχό μου
27. Λέω σε κάποιον που αγαπώ ότι τον αγαπώ
28. Βοηθώ μία μητέρα με το καρότσι του μωρού
29. Μοιράζομαι το κολατσιό μου
30. Κάνω έναν νέο φίλο στο σχολείο

 
31. Οργανώνω μία βραδιά ταινίας ή παιχνιδιού για όλη την οικογένεια μόνος μου
32. Ακούω κάποιον προσεκτικά χωρίς να τον διακόπτω
33. Προσφέρω ένα κουτί γλυκά στο αστυνομικό/ πυροσβεστικό τμήμα της περιοχής μου
34. Κρατώ την πόρτα για να περάσουν οι υπόλοιποι μετά από μένα
35. Βγάζω βόλτα το σκυλί του γείτονα


Τι λέτε; Θα αλλάξουμε τον κόσμο μαζί;

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

20 Οκτ 2014

"Δεν καταλαβαίνω τι λέει". Βελτιώνοντας την καταληπτότητα της ομιλίας του παιδιού

illustration found on missnikki94.tumblr

 Συμβαίνει συχνά κατά τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού στη νηπιακή και προσχολική ηλικία να μην μπορούν οι ενήλικες να καταλάβουν τι προσπαθεί να πει. Ενώ νέες λέξεις προστίθενται διαρκώς και "ξεκαθαρίζει" η άρθρωσή του, η ομιλία τις περισσότερες φορές δε γίνεται καταληπτή από τρίτους που, πολλές φορές μαντεύουν τι προσπαθεί να επικοινωνήσει το παιδί. Αυτό μπορεί να γίνει εκνευριστικό αμφίπλευρα και να επηρεάσει αρνητικά ακόμη και τη διάθεση για λεκτική επικοινωνία.
Παρακάτω θα βρείτε χρήσιμους τρόπους για να βελτιώσετε την καταληπτότητα της ομιλίας του παιδιού σας αλλά και την δική σας κατανόηση.


Λάθη στους ήχους της ομιλίας. Παραλείψεις, αντικαταστάσεις, προσθέσεις, παραμορφώσεις των ήχων της ομιλίας μπορεί να είναι η βασική αιτία της περιορισμένης καταληπτότητας. Τυπικά όρια υπάρχουν στην ηλικία κατάκτησης των ήχων αυτών, ωστόσο η αντικατάσταση μίας φωνής με κάποια άλλη μπορεί να μπερδέψει τους γονείς και να διακόψει την ομαλή επικοινωνία. (πχ. "λελό" αντί για "νερό", "λέλω" αντί για "θέλω" κλπ.) Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί να μιμηθεί τη σωστή άρθρωση των ήχων αυτών όταν σας κοιτά, να το διορθώνετε κάποιες φορές ή/ και να τονίζετε τους ήχους αυτούς όταν μιλάτε εσείς στο παιδί, ανάλογα φυσικά με την ηλικία του.

Ταχύτητα. Όταν το παιδί μιλά πολύ γρήγορα οι λέξεις "μπλέκονται" μεταξύ τους, οι ήχοι της ομιλίας παραμορφώνονται και ο ακροατής δεν έχει συνήθως αρκετό χρόνο να επεξεργαστεί αυτά που άκουσε. Εάν το παιδί σας μιλά πολύ γρήγορα, δείξτε του πώς να μειώσει το ρυθμό ομιλίας του, αφήστε το να μιμηθεί τον δικό σας ρυθμό, τραγουδήστε μαζί του αργά, αλλάξτε το τέμπο αγαπημένων του τραγουδιών, αλλάξτε την δική σας ταχύτητα ομιλίας.

Ένταση. Κάποιες φορές αυτό που περιορίζει την καταληπτότητα της ομιλίας είναι η ακατάλληλη ένταση της φωνής. Το παιδί που μιλά πολύ σιγά ή φωνάζει πολύ δυνατά, ανά περιπτώσεις δεν μπορεί να γίνει κατανοητό. Μπορείτε να καθοδηγήσετε το παιδί να δοκιμάσει διαφορετικές εντάσεις φωνής (καθόλου φωνή, ψίθυρος, κανονική ένταση, υψηλή ένταση) και να τις αντιστοιχίσετε μαζί με αληθινές καταστάσεις της καθημερινότητάς του. Για παράδειγμα, ποια φωνή χρησιμοποιούμε στη σχολική αίθουσα, ποια φωνή στο σπίτι όταν κοιμάται ο μπαμπάς, ποια φωνή στην αυλή του σχολείου; Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να σας φανεί χρήσιμη η εφαρμογή Noise Down για iOS ή η εφαρμογή "Too Noisy" για Android για το τηλέφωνο ή το tablet σας.

Εάν το παιδί εξακολουθεί να δυσκολεύεται με την καταληπτότητα της ομιλίας του κι εσείς, οι γονείς ή φίλοι συνεχίζετε να μην το καταλαβαίνετε, απευθυνθείτε σε έναν λογοθεραπευτή που θα ερευνήσει τα αίτια και θα σας καθοδηγήσει κατάλληλα.


Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

14 Σεπ 2014

Ντόμινο Ομοιοκαταληξίας: Παιχνίδι Φωνολογικής Ενημερότητας

Ο εντοπισμός της ομοιοκαταληξίας είναι μία φωνολογική διεργασία που συμβάλλει μαζί με άλλες δεξιότητες στην φωνολογική συνειδητοποίηση της γλώσσας.  Η ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε την ομοιοκαταληξία εμφανίζεται στη νηπιακή ηλικία χάρη στα παιδικά τραγούδια και ποιήματα, ωστόσο πρόκειται για αρκετά σύνθετη διαδικασία αφού κατευθύνει την προσοχή στους ήχους που συνθέτουν τις λέξεις και σε τμήματα των λέξεων.

Στα παιδιά Δημοτικού μπορούμε να ενισχύσουμε την φωνολογική συνειδητοποίηση μέσω της ομοιοκαταληξίας με άπειρους τρόπους, δραστηριότητες και γλωσσικά παιχνίδια.

Εδώ θα βρείτε ένα ντόμινο με δισύλλαβες λέξεις που ομοιοκαταληκτούν ανά δύο ή περισσότερες. Άλλοι συνδιασμοί είναι εύκολοι αφού οι λέξεις διαφέρουν κατά έναν μόνο ήχο και κάποιοι απαιτούν λίγο περισσότερη προσοχή γιατί στο μεγαλύτερο μέρος τους δεν υπάρχει γραφω-φωνημική αντιστοιχία εξαιτίας της ορθογραφίας, έτσι οι παίκτες πρέπει να επικεντρώσουν σε αυτό που ακούν και όχι σε αυτό που διαβάζουν.



Κόψτε τα ντόμινο κάθετα, στις διακεκομμένες γραμμές.
Προσθέστε τα δικά σας, τις δικές σας λέξεις. Απλό!

Το ντόμινο παίζεται με όποιον τρόπο θέλουμε:
#1. μοιράζουμε τα ντόμινο και τοποθετούμε ένα στη μέση. Τοποθετούμε σε κάθε άκρο το ντόμινο με τη λέξη που ομοιοκαταληκτεί με την προηγούμενη. Κερδίζει όποιος τελειώσει τα ντόμινό του πρώτος.

#2. μοιράζουμε τα ντόμινο και τοποθετούμε όποιο ντόμινο κάνει ομοιοκαταληξία, χωρίς να κρατούμε σειρά. Ο πιο γρήγορος κερδίζει!

#3. αφήνουμε ένα ντόμινο στη μέση και παίρνουμε από τρία. Παίζουμε εναλλάξ. Αν κανένα από τα ντόμινο που έχουμε δεν ομοιοκαταληκτεί, παίρνουμε νέο από την στοίβα. Κερδίζει όποιος τελειώσει τα ντόμινό του πρώτος.

illustration by Kai Pannen


Πολύ χρήσιμες δραστηριότητες με ομοιοκατάληκτες λέξεις θα βρείτε κι εδώ:

Παιχνίδι φωνολογικής επίγνωσης για το νηπιαγωγείο: Ας παίξουμε με τις ομοιοκαταληξίες!

80 Καρτέλες για τη φωνολογική ευαισθητοποίηση των νηπίων

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com


10 Σεπ 2014

Ασκήσεις για το |s| στο σπίτι


Οι παρακάτω ασκήσεις έχουν στόχο να ενισχύσουν την τοποθέτηση του ήχου |s| σε συλλαβές και λέξεις σε αρχική θέση. Δεν μπορούν από μόνες τους να διορθώσουν το |s| καθώς αποτελούν ένα εργαλείο ενίσχυσης ενός σωστά πλέον εκφερόμενου ήχου |s| μέσα σε ένα δομημένο πρόγραμμα θεραπείας.

Στις θεραπείες μας παρέχω αυτές και παρόμοιες, εξατομικευμένες και δομημένες ασκήσεις για το σπίτι με στόχο να αποφύγει ο μικρός θεραπευόμενος την ξερή, βαρετή απαγγελία λιστών με λέξεις και να είμαι σίγουρη ότι ασχολήθηκε με τις ασκήσεις του και πέρασε καλά!



Εύχομαι να σας φανούν χρήσιμες!



Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

29 Αυγ 2014

Book Review: "Θεραπευτική Παρέμβαση στη Στοματική Κοιλότητα για Βελτίωση Ομιλίας και Σίτισης"


info
Τίτλος πρωτότυπου: "Oral Placement Therapy for Speech Clarity and Feeding"
Συγγραφέας: Sarah Rosenfeld-Johnson
Τίτλος ελληνικής έκδοσης: "Θεραπευτική Παρέμβαση στη Στοματική Κοιλότητα για Βελτίωση Ομιλίας και Σίτισης"
Μετάφραση: Άννα Καρατσή, Ειρήνη Κτενιαδάκη, Γεράσιμος Μηλαθιανάκης
Επιμέλεια Μετάφρασης: Γεράσιμος Μηλαθιανάκης
Χ.Ε.: 2014
Εκδόσεις: Ελληνική Πρωτοβουλία
Διανομή: Stark & Watson

Το βιβλίο "Oral Placement Therapy for Speech Clarity and Feeding" της Sarah Rosenfeld-Johnson δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις καθώς είναι ένα αναγνωρισμένο διεθνώς εγχειρίδιο αντιμετώπισης διαταραχών σίτισης και ομιλίας που περιγράφει αναλυτικά την φιλοσοφία και τη δομή του ομώνυμου προγράμματος θεραπείας.
Προσωπικά γνωρίζοντας την απελπιστικά μικρή ελληνική βιβλιογραφία της λογοθεραπείας καλωσόρισα την πρώτη ελληνική έκδοση του βιβλίου τον Ιανουάριο του 2014 πανηγυρικά. Αν και ομολογώ ότι διακατέχομαι από μία επιφύλαξη όσον αφορά τα μεταφρασμένα επιστημονικά βιβλία, η έκδοση με εξέπληξε ευχάριστα.

Η ελληνική έκδοση ακολουθεί πιστά την δομή και το στυλ του πρωτότυπου: βολικό σπιράλ δέσιμο, πυκνογραμμένο, με πλήθος ασπρόμαυρων εικόνων και σχημάτων, χρησιμότατα περιεχόμενα, πλήρες λεξιλόγιο και εκτενή βιβλιογραφία. Περιγράφει αναλυτικά και με ακρίβεια την μέθοδο "Oral Placement" όπως θα έκανε ένα καλό "βιβλίο μαγειρικής" (κατά τα λεγόμενα της ίδιας της S. Rosenfeld-Johnson) αναφέροντας τον στόχο κάθε άσκησης, το υλικό που χρειάζεται, την μέθοδο ιεραρχικά, τα κριτήρια επιτυχίας, την προετοιμασία που χρειάζεται, εξαιρέσεις, επισημάνσεις, θεωρητικό πλαίσιο. Είναι ένας οδηγός με πρωτότυπες και προσεκτικά ιεραρχημένες ασκήσεις στόματος που λειτουργούν συμπληρωματικά στο εξατομικευμένο πρόγραμμα λογοθεραπείας, με απόλυτο στόχο την αποκατάσταση συγκεκριμένων διαταραχών άρθρωσης και σίτισης, αποφεύγοντας την διάχυτη και τυχαία μυική ενδυνάμωση των αρθρωτών.

Η βασική προβληματική της ελληνικής έκδοσης περιορίζεται στα εξής:
#1 η μετάφραση-μεταφορά της (μη ξεκαθαρισμένης σε μεγάλο εύρος ακόμη) επιστημονικής ορολογίας που αντιμετωπίζεται με:
  • μετάφραση κατά λέξη (π.χ. jaw-lip dissociation=διαχωρισμός σαγονιού-χειλιών),
  • χρήση κοινώς αποδεκτών όρων (π.χ. bite reflex=αντανακλαστικό δήξεως, lip closure=σύγκλιση χειλιών)
  • διατήρηση όρων στην αγγλική γλώσσα (πχ. jaw grading bite block, straw kit, cheerio, kazoo)
  • ελεύθερη μετάφραση (π.χ η ευρηματική και αποτελεσματική απόδοση του τίτλου του πρωτότυπου βιβλίου)
με σαφή στόχο την καλύτερη δυνατή απόδοση του κειμένου χωρίς να υπονομεύεται η αποτελεσματικότητα των ασκήσεων. Ας μου επιτραπεί εδώ να επισημάνω ότι παρατήρησα την μεταφορά στην ελληνική του όρου "client" (=πελάτης, που χρησιμοποιείται ευρέως και αποδεκτά από την Αμερικάνικη επιστημονική κοινότητα) ως "ασθενής". Αν και δε μιλούμε για ασθενείς με τη στενή σημασία του όρου, σαφώς διαβάζεται και εμπεδώνεται πιο ευχάριστα  από την, ίσως πιο τυπική λέξη, "πελάτης" και καλύπτει μεγαλύτερο ηλικιακό φάσμα από τον όρο "παιδί". Κοινός ο προβληματισμός.

#2 η προσαρμογή του προγράμματος στο ελληνικό φωνητικό σύστημα εξασφαλίζοντας σωστή ιεράρχηση των ασκήσεων.
Αντιπαραβάλλοντας τις δύο εκδόσεις εντοπίζονται σαφείς διαφορές στο κείμενο ακόμη από το τρίτο κεφάλαιο: παραλείπεται κάθε περιττή αναφορά των φωνημάτων που δεν χρησιμοποιούνται στην ελληνική (τοποθέτηση αρθρωτών, προτεινόμενες ασκήσεις) ενώ ταυτόχρονα διορθώνεται η ακριβής τοποθέτηση του |r| κατά το ελληνικότερον και ιεραρχούνται εκ νέου οι ασκήσεις που στοχεύουν στην εκφορά του.

Προσωπικά αντιλαμβάνομαι την "Θεραπευτική Παρέμβαση στη Στοματική Κοιλότητα για Βελτίωση Ομιλίας και Σίτισης" ως ένα απαραίτητο εργαλείο για τη δουλειά μου. Συμβουλεύτηκα πολλές φορές το αγγλικό κείμενο εφαρμόζοντας την Oral Placement Therapy μέχρι να φτάσει στα χέρια μου η ελληνική έκδοση που, μετά από την εξοικείωση με τη μέθοδο, θεωρώ ικανοποιητική και αξιόπιστη.



Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com


20 Ιουν 2014

Άσκηση για σωστή γραφή: "Με ποιο ζώο μοιάζει;"

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που τώρα έρχονται σε επαφή με τα γράμματα αλλά και τα παιδιά με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες κάποιες φορές δυσκολεύονται να αντιληφθούν τη θέση των γραμμάτων στο χώρο. Βλέπουμε γράμματα να "πετούν" πάνω από τη γραμμή, να "πέφτουν" κάτω από αυτήν, πολύ διαφορετικά σε μέγεθος, τόσο που δεν ξεχωρίζουν τα πεζά από τα κεφαλαία.

Στις συνεδρίες χρησιμοποιούμε έναν χαρούμενο οδηγό: τα ζώα και την φύση. Υπάρχουν ζώα που είναι ψηλά και στέκονται στα πόδια τους, ζώα κοντά που κάθονται, ψάρια που βουτούν στο νερό και φίδια που τυλίγονται στα κλαδιάτων δέντρων. Έτσι και τα γράμματα. Κάποια είναι ψηλά και πατούν στη γραμμή, κάποια είναι λίγο πιο κοντά και κάθονται στη γραμμή του τετραδίου, κάποια βουλιάζουν τα μισά κάτω από τη γραμμή και κάποια μοιάζουν να τυλίγονται γύρω από αυτήν. Κάπως έτσι:



  • χαράζουμε γραμμές
  • χρησιμοποιούμε τα ζώα που βολεύουν για την αντιστοίχηση που το παιδί χρησιμοποιεί για να θυμάται
  • τοποθετούμε τα γράμματα αντίστοιχα και προσεκτικά
  • αντιγράφουμε τα γράμματα σε γραμμές
  • υπενθυμίζουμε τι ζώο είναι κάθε γράμμα για να θυμάται πιο εύκολα


Have fun!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

30 Μαΐ 2014

FAQ για τις Ασκήσεις Στόματος: Τα Πώς, τα Γιατί και τα Όχι


Ένα από τα σημαντικότερα και πιο θεμελιώδη εργαλεία του λογοθεραπευτή είναι οι στοματο-προσωπικές ασκήσεις (ΣΠΑ). Από τα "αρχαιότερα" εργαλεία της επιστήμης μας, χρησιμοποιούνται σε μεγάλο εύρος διαταραχών με πλήθος παραλλαγών. Στην πορεία και στην επιστημονική εξέλιξη της λογοθεραπείας αναπτύχθηκαν μέθοδοι που οργάνωσαν τις ασκήσεις αυτές, τις μελέτησαν σε βάθος και όρισαν το πεδίο εφαρμογής τους. Η σύγχρονη επιστημονική πρακτική επισημαίνει τα όρια και την χρήση των ασκήσεων, προβαίνει σε νέες μελέτες πιο συγκεκριμένες, με ακριβέστερα και μετρήσιμα αποτελέσματα αν και ενίοτε παρατηρείται μία λανθασμένη νοοτροπία σχετικά με την επιλογή των ασκήσεων και την εφαρμογή τους.

*Τι είναι οι στοματοπροσωπικές ασκήσεις;
Επισήμως, "οι στοματο-προσωπικές ασκήσεις είναι μη λεκτικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν αισθητηριακή διέγερση ή ενέργειες των χειλιών, της γνάθου, της γλώσσας, της μαλακής υπερώας, του λάρυγγα και των αναπνευστικών μυών που στόχο έχουν να επηρεάσουν τα φυσιολογικά ερείσματα του στοματοφαρυγγικού μηχανισμού ώστα να επηρεάσουν τις λειτουργίες του. Οι ΣΠΑ μπορεί να περιλαμβάνουν ενεργητικές μυϊκές ασκήσεις, μυϊκές εκτάσεις, παθητική άσκηση και αισθητηριακά ερεθίσματα" (Adverson et all, 2007).

*Πότε κάνουμε στοματο-προσωπικές ασκήσεις;
Κάθε άσκηση στοχεύει σε κάποια λειτουργία του στόματος. Η θεραπεία προσαρμόζεται και εφαρμόζεται σε περιπτώσεις που παρατηρούνται νευρο-μυϊκές ή δομικές διαταραχές ή διαταραχές της φυσιολογίας στην περιοχή του στόματος που επηρεάζουν την σωστή του λειτουργία: σε παιδιά με λανθασμένα πρότυπα κατάποσης και στοματική αναπνοή, σε παιδιά με σύνδρομο Down, σε παιδιά με γναθοπροσωπικές ανωμαλίες, σε ασθενείς με νευροκινητικές διαταραχές (μετά από αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια ή νευρογενείς νόσους ή κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ή εγκεφαλική παράλυση), σε ασθενείς με δυσφαγία (διαταραχές κατάποσης) ανά περίπτωση. Ο λογοθεραπευτής εξετάζει και κρίνει πολυπαραγοντικά αν και σε ποιο βαθμό θα ωφεληθεί κάθε θεραπευόμενος από την συγκεκριμένη θεραπεία και θα ορίσει εξατομικευμένο θεραπευτικό πρόγραμμα.

*Η στοματο-κινητική θεραπεία βελτιώνει την ομιλία;
Οι νέες μελέτες επισημαίνουν ότι παρ' όλο που οι οι λειτουργίες του στόματος (ομιλία, αναπνοή, θηλασμός, μάσηση, κατάποση) μοιράζονται τις ίδιες ανατομικές δομές, εξακολουθούν να αποτελούν διαφορετικές λειτουργίες σε νευρολογικό επίπεδο. Η θεραπεία ομιλίας απαιτεί ομιλία και λεκτικά ερεθίσματα. Ερευνητικά, δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι οι ασκήσεις στόματος μπορούν να διορθώσουν την ομιλία (Lof, 2006 & Mc Cauley, 2009).
Φυσικά, δεν πρέπει να συγχέεται η τοποθέτηση των οργάνων άρθρωσης για την εκφορά ενός ήχου της ομιλίας (δλδ. σε ποιο σημείο τοποθετείται η γλώσσα και τα χείλη για να πούμε το |r| ή το |l| ή το |s| κλπ.) με την στοματο-κινητική θεραπεία.
Για παράδειγμα, ένα παιδί με εξώθηση της γλώσσας κατά την κατάποση που παρουσιάζει διαταραχή άρθρωσης (δεν μπορεί να πει το |s|) θα ακολουθήσει συνδιασμό θεραπειών: θεραπευτικό πρόγραμμα με ασκήσεις γλώσσας και χειλιών για να μπορεί καταπίνει σωστά και να αναπνέει από το στόμα και παράλληλα σωστή τοποθέτηση και εκφορά του |r|. Από την άλλη ένα παιδί που δεν μπορεί να πει σωστά το |r| θα ακολουθήσει αποκλειστικά ένα πρόγραμμα θεραπείας άρθρωσης για το |r| χωρίς να κάνει ασκήσεις για το στόμα εφόσον δεν τις χρειάζεται. Το ίδιο ισχύει και για τους ενήλικες.
 Αξίζει να σημειώσουμε ότι έχει βρεθεί πώς για την ομιλία χρειάζεται μόνο το 10-20% της μέγιστης δύναμης των χειλιών ενώ για τη γνάθο περίπου το 11-15%. Εάν αυτό επιτυγχάνεται για την ομιλία, τότε γιατί να φορτωθεί ο θεραπευόμενος με περιττές ασκήσεις;

*Η στοματο-κινητική θεραπεία είναι επίπονη;
Όχι. Ίσως λίγο κουραστική καθώς απαιτεί αρκετές επαναλήψεις κάποιες φορές. Εφόσον δεν υπάρχει κάποια κεντρική εγκεφαλική βλάβη ή σύνδρομο κροταφογναθικής άρθρωσης ώστε οι ίδιες οι κινήσεις να προκαλούν πόνο στον θεραπευόμενο η στοματο-προσωπική θεραπεία δεν πονά.

*Μπορεί να συνδιαστεί με ορθοδοντική θεραπεία;
Ο λογοθεραπευτής που εφαρμόζει στοματο-προσωπική θεραπεία συνεργάζεται άμεσα με τον ορθοδοντικό που παρακολουθεί τον θεραπευόμενο. Συνήθως όπου παρατηρείται άτυπη κατάποση ή εξώθηση γλώσσας ο συνδιασμός των δύο θεραπειών είναι απαραίτητος για επιτυχή και μόνιμα αποτελέσματα.

*Η στοματο-προσωπική θεραπεία απαιτεί την χρήση εργαλείων;
Κάποιες μέθοδοι στοματο-κινητικής θεραπείας χρησιμοποιούν συγκεκριμένα εργαλεία, ειδικά κατασκευασμένα ανάλογα με την φιλοσοφία και το ασκησιολόγιο που αναπτύσσουν, όπως είναι η Oral Placement Therapy και η Μέθοδος Padovan. Από την άλλη, μέθοδοι όπως η Μυολειτουργική Θεραπεία απαιτεί τη χρήση λίγων ή καθόλου εργαλείων ανάλογα πάλι με τους στόχους θεραπείας.


Η ανασκόπιση της βιβλιογραφίας αναδεικνύει πολύ ενδιαφέροντα δεδομένα και πλήθος αντιθετικών απόψεων σχετικά με τη χρήση των στοματο-προσωπικών ασκήσεων. Οι ειδικοί συμφωνούν για την αποτελεσματικότητά τους σε συγκεκριμένες διαταραχές αλλά επισημαίνουν την ματαιότητα της χρήσης τους σε άλλες. Οι στοματο-προσωπικές ασκήσεις δεν είναι λογοθεραπεία και η λογοθεραπεία δεν είναι μόνο στοματο-προσωπικές ασκήσεις. Ο θεραπευτής σας θα αξιολογήσει και εφαρμόσει ένα κατάλληλο πλάνο θεραπείας για εσάς ή για το παιδί σας και θα οργανώσει εξατομικευμένο ασκησιολόγιο, αποτελεσματικό και επιστημονικά τεκμηριωμένο. Μην διστάζετε να ρωτάτε, να ζητάτε συμβουλές και κυρίως προσέχετε πάντα τις ασκήσεις και το υλικό που βρίσκετε στο διαδίκτυο.

 
Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com
 
Βιβλιογραφία

1) Arvedson, J., Clark, H., Frymark, T., Lazarus, C., Lof, G., McCauley, R., Mullen, R., Schooling, T., & Strand, E. (2007, November). The effectiveness of oral-motor exercises: An evidence-based systematic review. Paper presented at the annual convention of the American Speech-Language-Hearing Association, Boston, MA.

2) Benkert, K. (1997). The effectiveness of orofacial myofunctional therapy in improving dental occlusion. International Journal of Orofacial Myology. Vol. 23, 35-47.
3) Clark, H. M. (2003). Neuromuscular treatments for speech and swallowing: A tutorial. American Journal of Speech Language Pathology, 12(4), 400-415.

4) Clark, H.M. (2005, June 14). Clinical decision making and oral motor treatments. The ASHA Leader, pp. 8-9, 34-35.
 
5) Forrest, K. (2002, February). Are oral-motor exercises useful in the treatment of phonological/articulatory disorders?. In Seminars in Speech and Language (Vol. 23, No. 01, pp. 015-026). 
 
6) Braislin, M. A. G., & Cascella, P. W. (2005). A preliminary investigation of the efficacy of oral motor exercises for children with mild articulation disorders. International Journal of Rehabilitation Research, 28(3), 263-266. 
 
7) Lof, G. L. (2006). Logic, theory, and evidence against using nonspeech oralmotor exercises. ASHA Annual Convention, Miami Beach.

8) Rebecca J. McCauley, Edythe Strand, Gregory L. Lof, Tracy Schooling, Tobi Frymark; Evidence-Based Systematic Review: Effects of Nonspeech Oral Motor Exercises on Speech. Am J Speech Lang Pathol 2009;18(4):343-360. doi: 10.1044/1058-0360(2009/09-0006).

9) Ruscello, D. M. (2009). Treating compensatory errors in the cleft palate population: Some treatment techniques. In C. Bowen, Children's speech sound disorders. Oxford: Wiley-Blackwell, pp. 289-293.

10) Wilson, E.M., Green, J.R., Yunusova, Y., & Moore, C.A. (2008). Task specificity in early oral motor development. Seminars in Speech and Language. 29, 257-266.

10 Μαΐ 2014

Θε-α-ματικές συνεδρίες: "Χτύπα την Μύγα!" Άσκηση Φωνολογικής Ενημερότητας

His work is consistently clever and/or witty, Chow Hon Lam is a t-shirt designer and a humorous illustrator from Malaysia.

Illustration by Chow Hon Lam


Η θεωρία
Η φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητητα που έχουμε να αντιλαμβανόμαστε τους ήχους της γλώσσας μας και να τους ξεχωρίζουμε. Μας βοηθά να αναγνωρίζουμε, να κωδικοποιούμε, να διακρίνουμε, να συσχετίζουμε τους ήχους της γλώσσας, να εντοπίζουμε τα όρια των λέξεων, να επιλέγουμε ήχους και να συνθέτουμε λέξεις.

Επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι νήπια που έχουν έρθει σε επαφή με παιχνίδια που αφορούν φωνολογικές διεργασίες (κατάτμηση λέξεων, διάκριση φωνημάτων, εντοπισμός καταλήξεων κλπ.) θα μάθουν ευκολότερα ανάγνωση σε σχέση με τα παιδιά που δεν έχουν ευαισθητοποιηθεί στην ύπαρξη φωνημάτων. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία αρκετά δύσκολη διαδικασία για ένα παιδί να κατανοήσει την ύπαρξη των φωνημάτων στον προφορικό λόγο, λόγω της στέρησης σημασιολογικού περιεχομένου των ήχων και της συνεκφοράς τους κατά την ομιλία. Έτσι, παρ'όλο που σχετικά εύκολα το παιδί μπορεί να αναλύσει μία λέξη σε συλλαβές ή να εντοπίσει την ομοιοκαταληξία μεταξύ δύο λέξεων, είναι πολύ δυσκολότερο να αντιληφθεί την οντότητα ενος φωνήματος.

Συχνά συναντούμε παιδιά Δημοτικού που δυσκολεύονται να διακρίνουν ήχους μεταξύ τους όταν διαβάζουν (πχ. π-τ, β-φ, ζ-δ κλπ.) ακόμη και όταν μιλούν. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχει ολοκληρωθεί η φωνολογική καλλιέργεια σε όλα τα επίπεδα, κάτι που δυσχεραίνει την εκμάθηση της ανάγνωσης και παρεμβαίνει στην σχολική επίδοση.

Η πράξη 
Όσο δυσνόητο κι αν φαίνεται το θεωρητικό υπόβαθρο, η φωνολογική διάκριση ενδείκνυται για παιχνίδια. Γλωσσικά παιχνίδια, σωστά δομημένα με λεπτομερή σχεδιασμό αποδεικνύονται αποτελεσματικότατα. Ένα από αυτά που χρησιμοποιούμε για την ενίσχυση της φωνολογικής διάκρισης σε ακουστικό και οπτικό επίπεδο είναι το "Χτύπα την Μύγα".
Χρησιμοποιούμε μυγοσκοτώστρες (τις πιο αστείες και πιο χρωματιστές) για να χτυπήσουμε τις μύγες, δηλαδή τους ήχους που ακούμε. Οι μύγες είναι κάρτες που έχουμε τυπώσει με τους ήχους που έχουμε ως στόχο να δουλέψουμε
 
 Θα βρείτε τις κάρτες κάνοντας κλικ ΕΔΩ

 Συνήθως δουλεύουμε τα φωνήματα σε ζευγάρια και εάν χρειαστεί αυξάνουμε τις κάρτες (άρα και τη δυσκολία). Κάποιες φορές χρησιμοποιούμε και μία μύγα χωρίς ήχο ή γράμμα που συμβολίζει ότι κανένα από τα δύο φωνήματα-στόχους δεν υπάρχει. Τοποθετούμε λοιπόν μπροστά στο παιδί τις μύγες, ονομάζουμε τους ήχους και ξεκινούμε να εκφέρουμε λέξεις:

Παράδειγμα: Έχουμε στόχο την διάκριση των φωνημάτων \φ\ και \θ\. Τοποθετούμε μπροστά στο παιδί τις ανάλογες "μύγες". Εκφέρουμε λέξεις τονίζοντας τους ήχους κάθε μίας "καφές", "θάλασσα", "καφρέπτης", "θέλω" κλπ. ή/ και χρησιμοποιούμε εικόνες. Το παιδί πρέπει να χτυπήσει την κατάλληλη μύγα κάθε φορά που ακούει τον ήχο που αντιπροσωπεύει.

Kαι κάτι παραπάνω...
Μας αρέσει να εντάσσουμε στην θεραπεία ποιήματα και παιδικά τραγούδια που ενισχύουν την φωνολογική ενημερότητα, όπως είναι τα καταπληκτικά παιδικά ποιήματα της Παυλίνας Παμπούδη:

"Ο Θοδωρής και ο Θανάσης
δυο θαρραλέοι ποντικοί
κάναν τη θερμοφόρα βάρκα
και το θερμόμετρο κουπί.

Κάναν τους θαλασσόλυκους
και στη θάλασσα που βγήκαν,
όμως τα θαλασσώσανε
και θαλασσοπνιγήκαν."

Πηγή: Stixoi.info
"Φίλες φώκιες φαλακρές
φάβα φτιάχνουν και φακές
φρέσκα φύκια, φασολάκια
και φουρνίζουν φραντζολάκια.

Φώναζαν και φλυαρούσαν
κι όλο τη φωτιά φυσούσαν
κι από πάνω το φεγγάρι
φώτιζε σαν φως φανάρι."



Μια φορά μια γιαγιά κατάπιε μια μύγα παχιά  Για το τέλος πάντα κρατούμε ένα παραμύθι για ξεκούραση και ακόμη καλύτερη διάθεση. Προτείνω το "Μια φορά μια γιαγιά κατάπιε μία μύγα παχιά" (Εκδ. Μεταίχμιο) που, εκτός από τον τίτλο που αποτελεί πασιφανή λόγο επιλογής, αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο και λόγω του γεγονότος ότι το κείμενο σε πολλά σημεία ομοιοκαταληκτεί προσθέτοντας απλά και ξεκούραστα αυτό το μικρό ευχάριστο συμπλήρωμα που θέλουμε στην θεραπεία μας. :)

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com


Ενδεικτική Βιβλιογραφία
  1. Al Otaiba S, Puranik CS, Ziolkowski RA, Montgomery TM. Effectiveness of early phonological awareness interventions for students with speech or language impairments. J Spec Educ. 2009;43:107–128. doi: 10.1177/0022466908314869. [PMC free article] [PubMed] [Cross Ref]
  2. Ball Ε, Blachman Β. Does Phoneme Awareness Training in Kindergarten Make a Difference in Early Word Recognition and Developmental Spelling? Reading Research Quarterly, Vol. 26, No. 1. (1991), pp. 49-66, doi:10.2307/747731
  3. Mark L, Shankweiler D, Liberman I, Fowler C. Phonetic recoding and reading difficulty in beginning readers Memory and Cognition, Vol. 5 (1977), 623-629
  4. Snider V. The relationship between phonemic awareness and later reading achievement. Journal of Educational Research, Vol. 90, No. 4., 203
  5. Πόρποδας, Κ. (1992): Η εκμάθηση της ανάγνωσης και ορθογραφίας σε σχέση με την ηλικία και τη φωνημική ενημερότητα. Στο περ.: Ψυχολογία, 7, 30-40



28 Απρ 2014

Η Προσωδία και η Σημασία της για την Επικοινωνία

Η προσωδία είναι απαραίτητη όσο και οι ίδιες οι λέξεις. Είναι εκείνο το στοιχείο που μετατρέπει το λεκτικό μήνυμα από μία επίπεδη δήλωση ορθά στοιχισμένων λέξεων σε λόγο. Η προσωδία είναι η μελωδία στον λόγο, χαρίζει χρώμα, μουσικότητα και ψυχή. Ο επιτονισμός, ο ρυθμός, ο τόνος είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα που συνοδεύουν τον λόγο και του δίνουν συναίσθημα. Ακόμη και τα βρέφη χρησιμοποιούν εξωλεκτικά μελωδικά χαρακτηριστικά στο βάβισμα για να μεταφέρουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους και να στείλουν ένα μήνυμα κατανοητό στον ενήλικα.

 Ο λόγος χωρίς προσωδία στερείται επιτονισμού, συναισθήματος και μπορεί να ερμηνευτεί κατά το δοκούν από τον ακροατή. Διαβάστε δυνατά την πρόταση:
"Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα."
Τι νόημα δώσατε; Τι σκεφτήκατε πριν την πείτε φωναχτά;
Τώρα διαβάστε την πρόταση δίνοντας έμφαση στην λέξη/ φράση με τα έντονα γράμματα:
  • "Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα." (δεν το είπα αλλά το υπονόησα)
  • "Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα." (το είπε κάποιος άλλος)
  • "Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα." (το πήρε, δεν το έκλεψε)
  • "Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα." (δεν έκλεψε το βιβλίο, αλλά κάτι άλλο)
  • "Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα." (το έκλεψε από κάπου αλλού)
Το νόημα της πρότασης αλλάζει ανάλογα με τις λέξεις που δίνουμε έμφαση, με τις παύσεις που κάνουμε και τον ρυθμό που ακολουθούμε με στόχο το μήνυμα που θέλουμε να μεταφέρουμε στον ακροατή. Αντίστοιχα λειτουργούν και οι ερωτηματικές προτάσεις:
  • "Θέλεις ένα γλυκό." (ξέρω ότι το θέλεις και το δηλώνω)
  • "Θέλεις ένα γλυκό;" (δεν ξέρω εάν θέλεις και γι'αυτό ρωτώ)

Διακυμάνσεις στην προσωδία μπορούν να παρατηρηθούν στην ομιλία αυτιστικών παιδιών, ατόμων με λεκτική απραξία, ασθενών με Νόσο Parkinson και σε άλλες νευρολογικές παθήσεις ή βλάβες. Ο λόγος τότε είναι επίπεδος, συμβαίνουν παρανοήσεις μεταξύ των συνομιλητών και υπονομεύεται η επικοινωνία.

Η βελτίωση της προσωδίας ξεκινά μέσα από τις διαδικασίες θεραπείας της δυσαρθρίας ή της απραξίας με στόχο την καλύτερη δυνατή καταληπτότητα της ομιλίας. Μαζί με τον συντονισμό των αρθρωτών ενισχύουμε τις παύσεις, τον διαχωρισμό και τον τονισμό των λέξεων. Ο ρυθμός βελτιώνεται με την χρήση μετρονόμου, καθυστερημένης ακουστικής ανατροφοδότησης και ρυθμικά ερεθίσματα. Αυξάνεται η χρήση του τονισμού με την βοήθεια κειμένων, αντιπαραβολών, ασκήσεις λεξικού τονισμού, περιορισμού του τονισμού, σταδιακή αύξηση της δυσκολίας και του μεγέθους των λέξεων.

Και μία προχωρημένη άσκηση για εσάς:
Περιγράψτε την εικόνα
  • όπως θα εξιστορούσατε τα γεγονότα σε ένα παιδί
  • όπως θα εξιστορούσατε τα γεγονότα σε έναν ενήλικο
  • με δραματικό ύφος
  • με χιουμοριστική διάθεση


Cookie Theft via
Boston Diagnostic Aphasia Examination

βλέπετε τι εννοώ;


Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

7 Απρ 2014

Γλωσσικές δραστηριότητες για άρρωστα παιδιά στο σπίτι

 
Όταν το παιδάκι σας είναι άρρωστο με γρίπη ή κρυολόγημα περιορίζεται στο κρεβάτι του και σίγουρα δε θέλετε να το αναστατώσετε. Χρειάζεται ανάπαυση, φροντίδα, ηρεμία. Για να αποφύγετε ενδεχόμενη πολύωρη προσκόλληση μπροστά στην τηλεόραση μπορείτε να γεμίστε τον χρόνο του με μικρές απλές χειρονομίες αγάπης και φροντίδας που θα απαλύνουν τον πόνο του και θα το κάνουν να ξεχαστεί. Εκτός αυτού μπορείτε να επιτύχετε ακόμη έναν στόχο: να ενισχύσετε τις γλωσσικές του δεξιότητες με δραστηριότητες που δεν απαιτούν πολλή ενέργεια. Όπως αυτές:

1. Οικογενειακά άλμπουμ: Δείξτε του παλιές φωτογραφίες δικές σας, μιλήστε για το παρελθόν, για τους ανθρώπους της οικογένειά σας, τους φίλους, συζητήστε για τον τρόπο που μεγαλώσατε, τι κάνατε όταν ήσαστε στην ηλικία του.

2. Αποτυπώματα: Δώστε του έναν δίσκο με πλαστελίνες και μικρά πλαστικά παιχνίδια για να ερευνήσει τα αποτυπώματα που αφήνει το καθένα. Εναλλακτικά φτιάξτε εσείς τις πλαστελίνες σε επίπεδα σχήματα, αφήστε αποτυπώματα από πλαστικά ζωάκια-μινιατούρες (κεφάλια, σώμα, ουρές, κέρατα, πόδια) και αφήστε το να μαντέψει σε ποια ζώα ανήκουν και να τα αντιστοιχήσει.

3. Ημερολόγιο: Εάν το παιδάκι σας είναι αρκετά μεγάλο, είναι ευκαιρία να του δείξετε πώς να ξεκινήσει να γράφει ημερολόγιο και να περιγράφει τα σημαντικά γεγονότα της ημέρας του.

4. Παζλ: Τα ξύλινα, χάρτινα παζλ και σφηνώματα , όποιας μορφής και σχεδίου είναι πάντα μία καλή επιλογή για εποικοδομητική απασχόληση.

5. Κουκλοθέτρο: Χρησιμοποιήστε τα σκεπάσματα για σκηνή και φτιάξτε την πιο μαγική παράσταση.

6. Αλφαβητικό παιχνίδι: Ξεκινήστε λέγοντας "Θα πάω για ψώνια και θα πάρω ένα ........." ή "Βγήκα έξω και είδα....." και συμπληρώστε την φράση σας με μία λέξη από Άλφα. Το παιδί πρέπει να συνεχίσει την πρόταση προσθέτοντας μία λέξη που αρχίζει με το επόμενο γράμμα και ούτω καθεξής μέχρι το τέλος της αλφαβήτου.

7. Παιχνίδι ερωτήσεων: Παίξτε το παιχνίδι των ερωτήσεων όπου ο ένας πρέπει να κάνει 10 ερωτήσεις στον άλλο εναλλάξ.

8. Τυφλόμυγα: Βάλτε μέσα σε μία σκουρόχρωμη ή χάρτινη σακούλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης και μία έκπληξη για το παιδί. Πρέπει να βάλει το χέρι του μέσα, να περιεργαστεί κάθε αντικείμενο ξεχωριστά και να μαντέψει τι είναι. Στο τέλος κερδίζει την έκπληξη.

9. Χτίσιμο λέξεων: Ξεκινήστε λέγοντας έναν ήχο της ομιλίας, το παιδί συμπληρώνει τον δεύτερο σχηματίζοντας σιγά σιγά μία πιθανή λέξη. Συνεχίζετε εσείς κοκ.

10. Μαντεύοντας αριθμούς: Σκεφτείτε έναν αριθμό από το 1 έως το 100 που πρέπει να μαντέψει το παιδί. Επιλέγει κάποιον και μπορείτε να το καθοδηγήσετε λέγοντας "μεγαλύτερος-μικρότερος".

11. Κλασικά παιχνίδια: Καλές επιλογές για παιχνίδι στο κρεβάτι είναι παιχνίδια όπως το "Μάντεψε ποιος", το "Uno", η "Ναυμαχία", το "Σκορ 4", το "Ντόμινο", το "Πάρ'τα όλα", "Όνομα-Ζώο-Φυτό". Γρήγορες επιλογές όπως το "Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί", το "Πετάει ο γάιδαρος", "Αγαλματάκια" μπορούν να εξομαλύνουν την αναμονή για το φαγητό, την εξέταση του γιατρού, τη χορήγηση του φαρμάκου.

12. Φτιάχνοντας μία ιστορία: Τυλιχτείτε στις κουβέρτες μαζί και βρείτε μία αφορμή: ένα αντικείμενο, έναν ήχο, μία σκιά στον τοίχο αρχίστε από αυτό και διηγηθείτε εναλλάξ μία ιστορία που τη σταματάτε όπου και όταν θέλετε. Αντίστοιχο παιχνιδι είναι και οι Κυβοϊστορίες του Rory που κυκλοφορεί στο εμπόριο.

13. Τραγούδια: Πάρ'τε το μικρούλι σας αγκαλιά και τραγουδήστε του παιδικά τραγούδια, κλασικά τραγούδια, νανουρίστε το.

14. Ζωγραφική: Δώστε του χαρτί και μαρκαδόρους, λευκές σελίδες και εικόνες για να χρωματίσει. Μόλις τελειώσει μιλήστε μαζί του για τις ζωγραφιές του και κρεμάστε τις κάπου που να τις βλέπει.

15. Κολάζ: Προχωρήστε την τέχνη σε επόμενο επίπεδο. Δώστε του παιδιού παλιά περιοδικά και εφημερίδες, ένα ψαλίδι, κόλα και ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί. Αφήστε το να κάνει τα υπόλοιπα.

16. Βιβλία: Διαλέξτε τα αγαπημένα του, ίσως και κάποιο καινούριο, και διαβάστε ξανά και ξανά και ξανά.

17. Καλαμάκια: Εφόσον υπάρχει σύσταση να πίνει πολλά υγρά, συνδέστε πολλά χρωματιστά καλαμάκια μαζί και δώστε του να πιει τον χυμό, το νερό ακόμη και το φάρμακό του.

18. Παιδική ταινία: Επιλέξτε ένα DVD και καθίστε να το δείτε μαζί, πάρτε ένα σνακ που του αρέσει, απαντήστε στις ερωτήσεις του, κάνετε παρατηρήσεις, δείξτε ενθουσιασμό.

19. Συμβολικό παιχνίδι: Δώστε στο παιδί τα κατάλληλα εργαλεία ή αντικείμενα και αφήστε το να κάνει το γιατρό στις κούκλες του, να σας "μαγειρέψει" και να σας κεράσει καφέ ή να χτενίσει τα μαλλιά σας.

20. Πύργοι Lego: Διαγωνιστείτε ποιος θα φτιάξει τον ψηλότερο πύργο με Lego χρησιμοποιώντας συγκεκριμένο χρώμα ή μέγεθος τουβλάκια.

21. Συνομιλία μέσω της τεχνολογίας: Επικοινωνήστε με τον μπαμπά ή την μαμά που λείπει στη δουλειά, ή με κάποιον θείο, παππού, φίλο, μέσω Skype ή Hangout. Δείξτε του πώς να το χειριστεί.

22. Γρίφοι: Δώστε να λύσει κάποιο αίνιγμα, μία σπαζοκεφαλιά, έναν λαβύρινθο, να βρει τις διαφορές σε δύο εικόνες.

23. Φτιάξτε λίστες: Ποια ζώα ξέρεις; Τι πράγματα βρίσκω στην κουζίνα; Ποια επαγγέλματα υπάρχουν; Πόσα παιχνίδια μπορείς να σκεφτείς; Ρωτήστε και μετρήστε τις απαντήσεις του ή καταγράψτε τις για να βλέπει να συμπληρώνει την πρόοδό του.

24. Φυσήξτε φούσκες: Κάνετε το "μπάνιο του πυρετού" πιο διασκεδαστικό με φούσκες.

25. Μπάσκετ: Τυλίξτε μαζί τις στεγνές, φρεσκοπλυμένες κάλτσες και πετάτε τις σε καλάθια. Δώστε του να ξεχωρίσει ποιες είναι του καθένα και στοχεύστε στο κατάλληλο καλάθι.

Τελευταίο κι εξίσου σημαντικό: αγκαλιές, φιλιά και λίγα γαργαλητά. Μόνο να είστε εκεί είναι αρκετό.
Περαστικά! 

Top image: vintage children book illustration by Rand McNally

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com