7 Μαρ 2024

Τα εσωτερικά κίνητρα και η θετική ανατροφοδότηση

Ένα υγιές σύστημα κινήτρων χτίζεται μέσω ενός συνδυασμού εσωτερικών και εξωτερικών κινήτρων που υποστηρίζονται από θετική ανατροφοδότηση.

Υπάρχουν δύο τύποι κινήτρων, το κίνητρο επιδίωξης της επιτυχίας που περιλαμβάνει την απελευθέρωση ενός νευροχημικού παράγοντα που μας λέει ότι κάτι ευχάριστο πρόκειται να συμβεί και το κίνητρο της αποφυγής της αποτυχίας που μας απομακρύνει από μία απειλητική ή δυσάρεστη κατάσταση απελευθερώνοντας ορμόνες που ενεργοποιούν μία αντίδραση “πάλης ή φυγής” (fight or flight).

Τα κίνητρα επιδίωξης και αποφυγής αναπτύσσονται στην παιδική ηλικία και επηρεάζονται από εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες.

Αφού έχουν πρώτα καλυφθεί οι βασικές ανάγκες των παιδιών, τα περισσότερα από αυτά κινητοποιούνται εσωτερικά από την εξερεύνηση, την ενεργή συμμετοχή στο παιχνίδι και την πιθανή κατάκτηση ενός στόχου. Αυτό το κίνητρο είναι σημαντικό για τη μάθηση και την ανάπτυξη καθώς οδηγεί σε έντονη ενασχόληση με μία δραστηριότητα και κατ’ επέκταση στην ολοκλήρωσή της, που σχετίζεται με το αίσθημα υπερηφάνειας και ευχαρίστησης. Τα εσωτερικά κίνητρα θεωρούνται η πιο δυνατή και πιο σταθερή κινητήρια δύναμη, ιδιαίτερα στην πρώιμη παιδική ηλικία, όμως και η θετική ανατροφοδότηση μπορεί να υποστηρίξει και να ενισχύσει τα σύμφυτα συναισθήματα ικανοποίησης και ευχαρίστησης.

Οι εμπειρίες του ατόμου σε διαφορετικά στάδια της παιδικής ηλικίας μπορεί να έχουν διαφορετικό αντίκτυπο στα αναπτυσσόμενα συστήματα κινήτρων. Τα βρέφη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από την αλληλεπίδραση με τους γονείς και τους φροντιστές που επιδιώκουν να αποκρίνονται σε αυτά και να τα φροντίζουν με αγάπη. Τα μωρά μαθαίνουν να έχουν απλές προτιμήσεις μεταξύ ευχάριστων και δυσάρεστων εμπειριών. Έπειτα, μαθαίνουν να ξεχωρίζουν μεταξύ αυτών των απειλητικών καταστάσεων που πρέπει οπωσδήποτε να αποφευχθούν και εκείνων που είναι λιγότερο επικίνδυνες. Σε αυτό το σημείο ένας ενήλικας που εμπνέει εμπιστοσύνη μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά. Για παράδειγμα ένας ξαφνικός θόρυβος μπορεί να τρομάξει ένα μικρό παιδί αλλά η παρουσία κάποιου ατόμου του παρέχει ασφάλεια και αποκρίνεται υποστηρικτικά, θα βοηθήσει στην μείωση του επιπέδου στρες.

Κατά τη διάρκεια της εφηβείας, το σύστημα κινήτρων επηρεάζεται πολύ από τους συνομηλίκους, την εξερεύνηση και την ανατροφοδότηση. Η ικανοποίηση που προέρχεται από την κοινωνική αποδοχή είναι παρούσα από νωρίς στη ζωή και παραμένει σημαντική για τον ενήλικο, ιδιαίτερα δε στην εφηβεία, όταν ο εγκέφαλος συντονίζεται σε αυτό του τύπου τον ενισχυτή. Η αυξανόμενη ευαισθησία στους κοινωνικούς ενισχυτές μπορεί να οδηγήσει στη ροπή προς πράξεις εγωκεντρισμού ή ανάληψης ρίσκου επιπλέον όμως ενδυναμώνει τη μάθηση μέσω της εξερεύνησης και την ικανότητα προσαρμογής σε διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια και κουλτούρες.




Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com



Αναφορά
National Scientific Council on the Developing Child (2018). Understanding Motivation: Building the Brain Architecture That Supports Learning, Health, and Community Participation Working Paper No. 14

Share with love:











26 Φεβ 2024

Μαμά και μπαμπά τα πάτε μια χαρά.

Το τελευταίο διάστημα συζητώ συχνά με γονείς που δυσκολεύονται να φιλτράρουν τον διαρκή βομβαρδισμό πληροφοριών από τα κοινωνικά δίκτυα και αναφέρουν πως νιώθουν ενοχές, άγχος και ένα διαρκές αίσθημα ανεπάρκειας. Ο χρόνος, τα χρήματα, οι αντοχές δε φτάνουν. Γονείς που ειλικρινά θέλουν να κάνουν το καλύτερο μα τελικά πέφτουν στην παγίδα του “όλα ή τίποτα.”

Οι ειδικοί τονίζουμε τη σημασία της θετικής αλληλεπίδρασης με τα βρέφη και τα νήπια, τα αναπτυξιακά τους ορόσημα, τη σημασία του παιχνιδιού δίνοντας έμφαση στον περιορισμό των οθονών. Όλα αυτά δεν είναι έμμεση κριτική στο γονεϊκό πρότυπο αλλά μια δημόσια απόκριση στις συχνές απορίες που μας τίθενται (τουλάχιστον σε εμένα, υποθέτω και στους υπόλοιπους ειδικούς) καθημερινά. Αυτή η “καθοδήγηση”, η άτυπη “συμβουλή” (πείτε το όπως θέλετε) δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται ως “αφού δεν μπορώ να κάνω αυτό, δεν θα κάνω τίποτε άλλο”.
Τα βρέφη, τα παιδιά αναπτύσσονται ομαλά μέσα σε ένα πλαίσιο φροντίδας και προσοχής από τους φροντιστές τους. Λατρεύουν να αλληλεπιδρούν μαζί σας, να κοιτούν το πρόσωπό σας, να συνδέονται μαζί σας. Είστε ό,τι χρειάζονται περισσότερο από κάθε τι στον κόσμο αυτό.
Αλλά.
Αλλά κανείς δεν μπορεί να προσφέρει την αμέριστη προσοχή του όλο το εικοσιτετράωρο. Κανείς.
Και δεν πειράζει.
Παρομοίως τα παιδιά δεν χρειάζονται τις οθόνες. Υπάρχουν μια χαρά-και καλύτερα ακόμη- χωρίς αυτές.
Ωστόσο κάποιες φορές οι γονείς ίσως και να χρειάζονται αυτή τη βοήθεια. Πρέπει να πάνε στην τουαλέτα. Να κάνουν μπάνιο. Να τηγανίσουν. Να κάνουν ένα μικρό, τόσο δα διάλειμμα για να μην καταρρεύσουν. Και αυτό είναι εντάξει.
Είναι δύσκολο να είσαι γονιός. Και γίνεται ακόμη πιο δύσκολο όταν ποτέ δεν καταφέρνεις να φτάσεις τους πανύψηλους γονεϊκούς στόχους που έχεις θέσει (ή έχουν θέσει άλλοι για εσένα). Δεν είναι υγιές για κανέναν στην οικογένεια. Η τελειότητα στη γονεϊκότητα δεν είναι ρεαλιστικός στόχος. Κανένας δεν είναι τέλειος, όσο κι αν αυτό δείχνει. Κι αν είστε λίγο σαν εμένα θα υπάρχουν σίγουρα τρόποι (σε κάθε τομέα) που συνεχώς θα προσπαθείτε να γίνετε λίγο καλύτεροι. Εστιάστε λοιπόν σε αυτό.
Θέστε όρια στον χρόνο χρήσης οθονών για όλους, για τα παιδιά και εσάς.
Ψάξτε στη μέρα σας να βρείτε χρόνο (από αυτό που μπορείτε να διαθέσετε) για να συνδεθείτε ενεργά με το παιδί σας. Πέρα από μαθήματα και υποχρεώσεις.
Έχετε τα μάτια ανοιχτά για ευκαιρίες που ταιριάζουν εσάς και στη δική σας οικογένεια για να κάνετε κάτι παραπάνω. Όσο μικρό κι αν είναι.
Τα πάτε μια χαρά.



Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

20 Δεκ 2023

Παιδική Βιβλιοθήκη: "Ροζάννα"

 

Η "Ροζάννα" είναι ένα παιδί. Ένα πολύ μικρό παιδί μέσα σε έναν κύκλο αγάπης, ζεστασιάς, ξεγνοιασιάς. Την ανέφελη ζωή της μικρής Ροζάννας θα έρθει να ταράξει το κίτρινο σχολικό. Πρώτη φορά στο σχολείο και πρέπει να αφήσει πίσω της τις αγαπημένες της μαμάδες, το σκυλάκι της, τα παιχνίδια και το σπίτι της. Κάθε τι που γνωρίζει και της δίνει ασφάλεια πρέπει να μείνει εδώ κι εκείνη να ταξιδέψει μόνη της προς τον επόμενο σταθμό. Στην χάρτινη ηρωίδα καθρεφτίζεται το αληθινό παιδί που για πρώτη φορά αποχωρίζεται ό,τι αγαπά για να ανοίξει τα φτερά του προς το νέο, προς τον τεράστιο κόσμο που ανοίγεται μπροστά του. Ο κύκλος ανοίγει μα το παιδί διστάζει να κάνει το βήμα έξω από αυτόν. Τι θα μπορούσε να τη βοηθήσει να κάνει μια ομαλή μετάβαση;

 Η "Ροζάννα" είναι ένα βιβλίο για τις ώρες της αγκαλιάς. Η γνώριμη γραφή της Σοφίας Πολίτου Βερβέρη είναι ένας φάρος στον ψυχισμό του παιδιού που με σιγουριά και φροντίδα φωτίζει τα όμορφα μονοπάτια της ζωής τους. Η οικογένεια της Ροζάννας είναι μία διαφορετική, πολύχρωμη οικογένεια που σφίζει από αγάπη και στοργή, ένα σταθερό απάγκιο στη ζωή του παιδιού για τα μικρά και τα μεγάλα ζητήματα που θα προκύψουν. Μία τέλεια αγκαλιά. Η συγγραφέας προσεγγίζει με σεβασμό και ευαισθησία τα ζητήματα του αποχωρισμού και ενός διαφορετικού προτύπου οικογένειας προσφέροντας στους μικρούς αναγνώστες μια φρέσκια ματιά προς έναν κόσμο χωρίς προκαταλήψεις.

Το βιβλίο είναι μια καταβύθιση στην ομορφιά από άποψη γραφής και εικονογράφησης. Η Ζακλίν Πολενάκη έχει εμπλουτίσει την ιστορία με υπέροχης αισθητικής ζωγραφιές σε παστέλ που ακολουθούν τη συναισθηματική κατάσταση των ηρωίδων και συμπληρώνουν άριστα το κείμενο.

Πρόκειται για βιβλίο που δεν ξεχνιέται από όποια πλευρά κι αν το εξετάσουμε. Είναι ένα άψογο δείγμα σύγχρονης παιδικής λογοτεχνίας. Χωρίς υπερβολή, με πολύ ενθουσιασμό και με την έγκριση των παιδιών.

"Ροζάννα", Σοφία Πολίτου-Βερβέρη, εικονογράφηση Ζακλίν Πολενάκη, Εκδόσεις Ciel



Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

30 Νοε 2023

Δράση για την Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή: Το Podcast

κλικ! για μεταφορά απευθείας στο podcast

Σας προτείνω ένα νέο podcast στα ελληνικά για την Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή που δημιούργησε με πολλή φροντίδα η εξαιρετική Ρουζάνα Κομεσίδου (IG: rkomesidou). Θα βρείτε όλες τις πληροφορίες για τη Δράση με συζητήσεις από την Κύπρο, Ελλάδα, και εξωτερικό, για τις συμβουλευτικές υπηρεσίες που παρέχει η Ρουζάνα και πολύ περισσότερο υλικό για την Επιστήμη Εφαρμογής (Implementation science) στη σελίδα mosinian. Stay tuned, γιατί ανανεώνεται συνεχώς!

Έχω την πολύ μεγάλη χαρά να συμμετέχω κι εγώ στο δεύτερο επεισόδιο σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη θεραπευτική παρέμβαση στην Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή. Μιλούμε γενικά για τη θεραπεία όπως εφαρμόζεται κλινικά, για τον τρόπο που ελέγχουμε την πρόοδο των θεραπευόμενων, προτείνουμε τρόπους διαχείρισης για τους γονείς και τονίζουμε τη σημασία ενημέρωσης των εκπαιδευτικών για την Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή. Ευχαριστώ από καρδιάς για την πρόσκληση και για την εποικοδομητική αλληλεπίδραση. 

Μη χάσετε επίσης το πρώτο επεισόδιο με την κυρία Αγγελική Βέργου, λογοθεραπεύτρια (IG: vangeliliπου μιλά για τη συμπτωματολογία της ΑΓΔ και τη σωστή ενημέρωση!

Περιμένω με ανυπομονησία τη συνέχεια! 

Ο σύνδεσμος για το podcast με ένα κλικ στην εικόνα ή εδώ


Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

29 Νοε 2023

Ας μιλήσουμε για τα meltdown των αυτιστικών ατόμων

 


Τα meltdown που βιώνουν οι αυτιστικοί δεν πρέπει να συγχέονται με τα tantrums, τα ξεσπάσματα θυμού δηλαδή. Τα meltdown χαρακτηρίζονται από πλήρη απώλεια ελέγχου, υπερφόρτωση των αισθήσεων, κυριεύουν σώμα και μυαλό. Δεν πρόκειται λοιπόν για μία συμπεριφορά που το αυτιστικό άτομο επιλέγει. Είναι ακούσια και μπορεί να συμβούν σε οποιαδήποτε ηλικία, οποιαδήποτε στιγμή, ακόμη και πολλές φορές τη μέρα. Η εικόνα ενός meltdown, μίας κρίσης κατάρρευσης, ποικίλλει από άτομο σε άτομο και η αιτία που τα προκαλεί μπορεί να είναι διαφορετική για το καθένα και την κάθε περίπτωση.

«A meltdown is not a word you use to describe a bad day. It’s not a panic attack. It’s not a mental health episode. It’s not a tantrum and it’s not something a small child does several times a day- unless of course that child is autistic.»

Ashlea McKay, The M Word: We need to talk about adult autistic meltdowns, Medium

Πώς φαίνεται; 

Κλωτσιές, μπουνιές, τράβηγμα μαλλιών, κραυγές, χτύπημα κεφαλιού, φωνές, πτώσεις στο έδαφος, κλάμα, δάγκωμα, καταστροφή αντικειμένων, επίθεση σε άλλα άτομα, αυτοτραυματισμοί, τρέξιμο, περπάτημα, σκαρφάλωμα, ταχύτερες επαναλαμβανόμενες κινήσεις, κρύψιμο αυτιών και προσώπου, εμβρυακή στάση, είναι μερικές μόνο από τις σωματικές αντιδράσεις σε ένα meltdown. Το αυτιστικό άτομο δεν έχει πρόθεση να βλάψει κάποιον κατά τη διάρκεια μιας κατάρρευσης. Ο χρόνος που χρειάζεται ένα αυτιστικό άτομο να ανακάμψει μετά από το meltdown ποικίλλει από μερικά λεπτά έως μήνες, ιδιαίτερα στην περίπτωση ενός σημαντικού burnout.

Πώς βιώνει ένας αυτιστικός το meltdown;

Όσα γνωρίζαμε για τα meltdown των αυτιστικών ατόμων αφορούσαν το βίωμα των δικών τους ανθρώπων γιατί εκεί εστίαζε κατά κύριο λόγο η έρευνα. Ήταν άγνωστο πώς το ίδιο το άτομο βιώνει αυτή την κρίση. Καθώς οι αυτιστικές φωνές δυναμώνουν και πλέον τους παρέχεται χώρος και τρόπος να επικοινωνήσουν τις εμπειρίες τους μπορούμε να μάθουμε από πρώτο χέρι πόσο συγκλονιστικό βίωμα είναι μία τέτοια κατάρρευση για τα αυτιστικά άτομα αλλά και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε.

Οι ίδιοι οι αυτιστικοί περιγράφουν πως στη διάρκεια μίας τέτοιας κρίσης αισθάνονται κατακυριευμένοι από πληροφορίες, αισθήσεις και κοινωνικό και συναισθηματικό στρες. Βιώνουν ακραία συναισθήματα θυμού, θλίψης και φόβου. Έχουν δυσκολίες στην σκέψη και στη μνήμη κατά τη διάρκεια του meltdown, ενώ δεν μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους. Περιγράφουν την κατάσταση ως απελευθέρωση των ακραίων τους συναισθημάτων. Ένα πλήρες meltdown μπορεί να προκαλέσει φοβερή εξάντληση στο άτομο και να χρειαστεί να αποσυρθεί για πολύ χρόνο μετά.

Πού οφείλεται;

Ένα meltdown μπορεί να προκύψει μετά από αισθητηριακή υπερφόρτωση του ατόμου, όταν συσσωρεύονται απαιτήσεις επί απαιτήσεων, επειδή το άτομο κάνει masking είτε μετά από κόπωση ή εξάντληση.

Γνωρίζουμε πως τα αυτιστικά άτομα βιώνουν υψηλότερα ποσοστά προβλημάτων στον ύπνο σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Τα προβλήματα αυτά σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με χειρότερη λειτουργικότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Επίσης, η καταπίεση και η προσπάθεια απόκρυψης της αισθητηριακής υπερφόρτωσης μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε σωματικό πόνο. Το masking από μόνο του, είτε αφορά στην κάλυψη των αισθητηριακών δυσκολιών, είτε στην κοινωνικότητα και τη συμπεριφορά είτε στα συναισθήματα του ατόμου, αποτελεί σημαντικό παράγοντα στρες και χρόνιου τραύματος.

It’s a constant battle to keep oneself from doing what comes naturally. We put on new personas or shave down our own to their skeletal remains. We are naturally square pegs trying to twist ourselves into neurotypical round holes.

The Autlaw, Autistic Masking IS trauma, Medium.

Η τελετουργική ρουτίνα των αυτιστικών προσφέρει δομή στην καθημερινότητα κάθε ατόμου, ώστε να μη χρειάζεται να σκεφτεί επιπλέον πράγματα όταν ήδη ασχολείται με κάτι. Κάνοντας τα ίδια πράγματα κάθε μέρα το βοηθά να εστιάσει σε αυτό που θέλει. Οι τελετουργίες δηλαδή εξυπηρετούν τις εκτελεστικές λειτουργίες. Η αλλαγή στη ρουτίνα προκαλεί κόπωση καθώς το άτομο παλεύει να μεταφέρει την προσοχή του από τη μία δραστηριότητα στην άλλη με ταχύτητα. Όταν το αυτιστικό μυαλό φτάνει στο όριό του, το άτομο αποσύρεται και ασχολείται έντονα με κάτι που το ενδιαφέρει (monotropic thinking). Ο εκνευρισμός προκύπτει καθώς το άτομο ζει σε έναν κόσμο που δεν είναι φτιαγμένος αυτό. Η ζωή είναι ένας διαρκής αγώνας καθώς οι άλλοι περιμένουν να συμπεριφερθεί με όποιον τρόπο, αντιδρά αυτόματα κάνοντας masking, βομβαρδίζεται με αφόρητη λεκτική και αισθητηριακή πληροφορία, το αυτιστικό άτομο δυσφορεί και πολλές φορές αδυνατεί να επικοινωνήσει τη δυσφορία του (ιδιαίτερα εάν δεν έχει πρόσβαση σε εναλλακτικά μέσα επικοινωνίας), απορροφά τα συναισθήματα των άλλων (hyper-empathy) και οδηγείται σε κατάρρευση.

Πολλές φορές τα αυτιστικά άτομα αποφεύγουν ό,τι και όποιον μπορεί να προκαλέσει ένα meltdown ή ακόμη επιδιώκουν να απομονωθούν όταν νιώσουν ότι η κατάρρευση πλησιάζει. Είναι ένας τρόπος να αποφύγουν τη ζημιά: εκείνο το κακό , τη βλάβη που μπορεί να προκληθεί στο σώμα τους, στα συναισθήματά τους και στις σχέσεις τους.

Φυσιολογία του meltdown 

Κατά τη διάρκεια μιας κατάρρευσης συμβαίνουν σύνθετες αλληλεπιδράσεις μεταξύ του εγκεφάλου, του νευρικού συστήματος και νευροβιολογικών διαδικασιών. Η αισθητηριακή υπερευαισθησία οδηγεί σε αυξημένη απόκριση στα αισθητηριακά ερεθίσματα κάτι που μπορεί να συμβάλει στη συναισθηματική δυσφορία. Η διαδικασία της πέψης και η όρεξη για φαγητό αλλάζουν. Μπορεί να εμφανιστεί τρέμουλο, ιδρώτας. Η αμυγδαλή είναι υπεύθυνη για την επεξεργασία των συναισθημάτων. Σε περίπτωση κινδύνου παίρνει τον έλεγχο και οδηγεί σε συναισθηματική φόρτιση. Ο υποθάλαμος ελέγχει τις ασυνείδητες λειτουργίες π.χ. τον καρδιακό ρυθμό, τη θερμοκρασία του σώματος. Κατά τη διάρκεια ενός meltdown η καρδιά χτυπά δυνατά και πολύ γρήγορα, οι μύες σφίγγουν, οι παλάμες μπορεί να ιδρώνουν, η πίεση του αίματος αυξάνεται και εκτρέπεται προς τους μύες (για να προετοιμαστει το άτομο για να παλέψει ή να διαφύγει). Ταυτόχρονα εκλύονται ορμόνες που σχετίζονται με το στρες, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη.

Επίδραση του meltdown στις εκτελεστικές λειτουργίες

Οι εκτελεστικές λειτουργίες αφορούν την επίλυση προβλημάτων, τη διατήρηση της προσοχής, τη μνήμη, την οργάνωση, τη διατήρηση μιας ακολουθίας, την έναρξη ενός έργου, τη μετάβαση από μία δραστηριότητα σε μία άλλη κλπ. Οι εκτελεστικές λειτουργίες του ατόμου επηρεάζονται, πολλώ δε μάλλον εάν ήδη παρουσιάζει δυσκολία σε οποιαδήποτε από αυτές. Αυτό σημαίνει πως δεν μπορεί κανείς να κάνει το αυτιστικό άτομο να «συνέλθει» μιλώντας του με λογικό τρόπο. Κατά τη διάρκεια ενός meltdown το άτομο δυσκολεύεται να λάβει αποφάσεις, δεν μπορεί να συγκεντρωθεί και να επιλύσει προβλήματα, ξεχνά καθώς η εργαζόμενη μνήμη του επηρεάζεται, δεν μπορεί να οργανώσει τις σκέψεις του.

Πώς επηρεάζεται ο λόγος την ώρα του meltdown;

Η επεξεργασία της γλώσσας αφορά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη γλωσσική πληροφορία πέρα από την ακοή. Κατά τη διάρκεια ενός meltdown η επεξεργασία γραπτών και προφορικών πληροφοριών μπορεί να είναι αδύνατη. Το άτομο δυσκολεύεται πολύ στην εύρεση λέξεων, στην κατανόηση αφηρημένων εννοιών, στην επεξεργασία των ερωτήσεων και αδυνατεί να λάβει νέες πληροφορίες. Επηρεάζονται οι ανώτερες γλωσσικές δεξιότητες όπως η πρόβλεψη, η εξαγωγή συμπερασμάτων, η επίλυση προβλημάτων. Το αυτιστικό άτομο μπορεί να καταβάλλεται εύκολα από άτομα που μιλούν καθώς ακόμα και η ακρόαση της ομιλίας μπορεί να επιδεινώσει ένα meltdown.

Ένα meltdown μπορεί να επηρεάσει κάθε μορφή επικοινωνίας (νοήματα, χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου, τόνο φωνής κλπ), όχι μόνο την ομιλία. Η επικοινωνία των επιθυμιών και των αναγκών είναι αδύνατη, γραπτώς ή προφορικώς. Το αυτιστικό άτομο πιθανό να μη μπορεί να μιλήσει, να μην μπορεί να αλληλεπιδράσει λεκτικά. Μπορεί να παρουσιάζεται αυξημένη ηχολαλία, επανάληψη λέξεων ή φράσεων ανασύροντας φράσεις από τη μνήμη του καθώς αδυνατεί να κατασκευάσει νέες εκείνη την στιγμή (gestalt language processing). Τα επίπεδα άγχους είναι τόσο υψηλά, τόσο έντονη η αισθητηριακή υπερφόρτιση που επηρεάζεται άμεσα ο ρυθμός και η ροή της ομιλίας του παρουσιάζοντας εικόνα ταχυλαλίας και τραυλισμού: η ομιλία του μπορεί να είναι γρήγορη και αποδιοργανωμένη, να παρουσιάζει διακοπτόμενη ροή επαναλαμβάνοντας φωνές, συλλαβές, λέξεις, κάνοντας παύσεις. Ο λόγος του μπορεί να είναι κατηγορηματικός ή τηλεγραφικός και να μίλα ακατάπαυστα μη προσέχοντας τι λέει. Μπορεί να βρίζει ανεξέλεγκτα, να χυδαιολογεί κάτι που όμως αποδεικνύεται πολλές φορές ευεργετικό καθώς αποτελεί μία φυσική αντίδραση στην ένταση.

Πώς μπορώ να βοηθήσω;

Μπορούμε να προλάβουμε ένα meltdown εάν αποφεύγουμε εξαρχής αυτό που μπορεί να το ενεργοποιήσει. Αυτό μπορεί να είναι οτιδήποτε: π.χ να μην αφαιρούμε από το αυτιστικό παιδί το αντικείμενο που αγαπά, να μην αναγκάζουμε το άτομο να βρίσκεται σε χώρους που δε νιώθει άνετα ή με άτομα που δεν θέλει, να αποφεύγουμε τα μέρη με πολύ κόσμο και έντονα ερεθίσματα, να μην πιέζουμε το άτομο και να του δίνουμε χώρο να αποσυμπιέζεται. Όλα αυτά δεν είναι παραξενιές, ούτε έχουν στόχο να μας προσβάλλουν. Στην πραγματικότητα δεν έχουν να κάνουν με εμάς. Είναι μία βασική ανθρώπινη ανάγκη για το αυτιστικό άτομο και πρέπει να είναι απόλυτα αποδεκτά ως μέρος της φροντίδας και της αυτοφροντίδας του. Όταν θέλουμε να βοηθήσουμε δε χρειάζεται να κάνουμε το παν αλλά να δώσουμε στοιχειώδη βοήθεια. Ο στόχος είναι να βοηθήσουμε το αυτιστικό άτομο να νιώσει ασφαλές, οφείλουμε να επικυρώσουμε τα συναισθήματά του και να μην ξεχνάμε πως ο ρόλος μας ως το άτομο που υποστηρίζει (είτε είμαστε φίλοι, θεραπευτές, συνάδελφοι, αδέρφια, γονείς, εκπαιδευτικοί) είναι να παρέχουμε την υποστήριξη που ο άλλος χρειάζεται. Τι κάνουμε λοιπόν;

  • Παραμένουμε ήρεμοι
  • Έχουμε στο μυαλό μας τη συναισθηματική επιδεκτικότητα (emotional contagion)
  • Χρησιμοποιούμε στρατηγικές από κοινού ρύθμισης
  • Δημιουργούμε ένα ασφαλές αισθητηριακά περιβάλλον

Τα συναισθήματα ενός ατόμου μπορούν να μεταδοθούν για αυτό είναι καλό να μπορούμε να δείχνουμε ήρεμοι. Αν πανικοβληθούμε, δείξουμε τη λύπη μας, θυμώσουμε είναι πολύ πιθανό να επιδεινώσουμε τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Είναι πολύ πιθανό το αυτιστικό άτομο να ανησυχεί και για την επίδραση του meltdown που βιώνει το ίδιο πάνω στους άλλους. Αυτό θα τροφοδοτήσει περισσότερο το άγχος του και θα οδηγήσει σε ταχύτερη απώλεια ελέγχου. Εάν γνωρίζουμε εξαρχής τι βοηθά το αυτιστικό άτομο να ηρεμεί του το προσφέρουμε αμέσως είτε είναι κάποιο αντικείμενο είτε μετατροπή στο περιβάλλον. Μπορούμε να χαμηλώσουμε το φως, τους ήχους, να απομακρύνουμε αντικείμενα που πιθανόν να βλέπει πεταμένα άτακτα, να διώξουμε κόσμο, να του δώσουμε χώρο και χρόνο να κουνηθεί, να αναπηδήσει, να τρέξει, να βαδίσει, να κλάψει ελεύθερα και να φροντίσουμε να μένει ασφαλής εφόσον κατά τη διάρκεια μίας κρίσης κατάρρευσης μπορεί να αυτοτραυματιστεί. Με λίγα λόγια μπορούμε να του παρέχουμε ένα ασφαλές περιβάλλον όπου τα συναισθήματά του επικυρώνονται και κυρίως να προσεγγίσουμε την κατάσταση με ενσυναίσθηση.

Στρατηγικές επικοινωνίας που βοηθούν

  • Μιλούμε αργά. Η γρήγορη ομιλία μπορεί να εντείνει την ψυχική φόρτιση ενώ η αργή ομιλία δίνει χρόνο για να την επεξεργαστεί το άτομο κι έχει καταπραϋντική επίδραση.
  • Περιορίζουμε όσα λέμε. Ή σταματάμε να μιλάμε. Ο πολύς λόγος μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση και παρερμηνεία.
  • Μειώνουμε την ένταση της φωνής δείχνοντας ενσυναίσθηση.
  • Χρησιμοποιούμε ήρεμη, απαλή φωνή (συναισθηματική επιδεκτικότητα).
  • Επιτρέπουμε και επιδιώκουμε σιωπή ως μία ρυθμιστική στρατηγική. Άλλωστε το να μιλάμε εκείνη τη στιγμή πολύ περισσότερο καλύπτει μία δική μας ανάγκη και όχι του ατόμου που υποφέρει.
  • Αφήνουμε προσωπικό χώρο. Ελέγχουμε την παρόρμησή μας να εισβάλουμε στον προσωπικό χώρο του άλλου.
  • Δεν αγγίζουμε το άτομο πάρα μόνο εάν το ίδιο το άτομο το θέλει ως μέρος δικής του στρατηγικής υποστήριξης. Ίσως να έχει καλύτερο αποτέλεσμα μετά το πέρασμα του meltdown.
  • Δεν κάνουμε ερωτήσεις, αν κάνουμε, κάνουμε κλειστού τύπου.
  • Δεν προσπαθούμε να λογικέψουμε το άτομο. Αποφεύγουμε τις εξηγήσεις, τις διαπραγματεύσεις και να προσπαθούμε να φέρουμε το άτομο «στα συγκαλά του».
  • Δίνουμε απλές επιλογές με λέξεις ή αντικείμενα.
  • Χρησιμοποιούμε απλές προτάσεις, όχι σύνθετο, αφηρημένο και εξεζητημένο λόγο.
  • Μπορούμε να πούμε: «Είναι εντάξει», «Είμαι εδώ», «Τι χρειάζεσαι;», «Είσαι εντάξει», «Είσαι ασφαλής». 

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Αναφορές

  • Han, G. T., Trevisan, D. A., Abel, E. A., Cummings, E. M., Carlos, C., Bagdasarov, A., Kala, S., Parker, T., Canapari, C., & McPartland, J. C. (2022). Associations between sleep problems and domains relevant to daytime functioning and clinical symptomatology in autism: A meta-analysis. Autism research : official journal of the International Society for Autism Research15(7), 1249–1260.
  • Kimber, L., Verrier, D., & Connolly, S. (2023). Autistic People’s Experience of Empathy and the Autistic Empathy Deficit Narrative.Autism in Adulthood. ahead of print.
  • Lai M. C. (2023). Mental health challenges faced by autistic people. Nature human behaviour7(10), 1620–1637. 
  • Lewis, L. F., & Stevens, K. (2023). The lived experience of meltdowns for autistic adults. Autism: the international journal of research and practice27(6), 1817–1825.
  • Phung, J., Penner, M., Pirlot, C., & Welch, C. (2021). What I Wish You Knew: Insights on Burnout, Inertia, Meltdown, and Shutdown From Autistic Youth. Frontiers in psychology12, 741421.
  • Ward-Sinclair, J. (2020). Monotropism: The most accurate autism theory you’ve probably never heard of. Retrieved from https://autisticandunapologetic.com/2020/07/26/monotropism-the-most-accurate-autism-theory-youve-probably-never-heard-of/

7 Σεπ 2023

Πότε πρέπει να ανησυχήσετε για την ανάπτυξη του παιδιού σας;

" Dance partners" by Gillian Eilidh O' Marra
"Dance partners" by Gillian Eilidh O' Marra

Η απάντηση δεν είναι πάντα ξεκάθαρη. Μάλιστα μπορεί να φανεί κάπως αντιφατική. Ας μιλήσουμε λοιπόν για το εύρος του "φυσιολογικού".

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως τα αναπτυξιακά ορόσημα δεν κατακτώνται με μαθηματική ακρίβεια. Η ανάπτυξη διαφέρει από άτομο σε άτομο. Έτσι, είτε μιλάμε για την ανατολή των πρώτων δοντιών, για το μπουσούλημα ή τις πρώτες λέξεις, η απάντηση στο ερώτημα "πότε;" δεν έχει ακριβή και σαφή απάντηση. Μιλάμε πάντα για χρονικό εύρος.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το περπάτημα. Πολλά παιδιά κάνουν τα πρώτα τους βήματα γύρω στον πρώτο χρόνο. Αυτό όμως δε συμβαίνει πάντα. Κάποια ξεκινούν πρώιμα, περίπου 7-8 μηνών, ενώ αλλά χρειάζεται να φτάσουν τους 18 μήνες. Δεδομένου ότι εδώ υπάρχει εύρος σχεδόν ενός έτους, είναι καλύτερα (με σύνεση) να μην αγχωθούμε ιδιαίτερα συγκρίνοντας το ένα παιδί με το άλλο. Κάθε ένα αναπτύσσεται στον δικό του μοναδικό χρόνο.

Παρόλα αυτά έχουν οριστεί σχετικά χρονικά όρια, ΜΕΤΑ από τα οποία κάποιο αναπτυξιακό ορόσημο θεωρείται πως έχει καθυστερήσει. Και είναι σημαντικό για τους γονείς να παραμένουν ενημερωμένοι και να βρίσκονται σε εγρήγορση.

Κάνεις δεν ξέρει το παιδί σας καλύτερα από εσάς. Αν ανησυχείτε για την ανάπτυξη του παιδιού σας είναι σημαντικό να δράσετε. Και να δράσετε άμεσα.

Ο ευκολότερος και αμεσότερος τρόπος να εκπληρώσετε αυτή την ευθύνη είναι να διατηρείτε σχέση εμπιστοσύνης με τον παιδίατρο σας, να τηρείτε τις προγραμματισμένες επισκέψεις, να συζητάτε σχετικά με την ανάπτυξή του παιδιού και να κάνετε ερωτήσεις. Παρόλο που δεν θα κάνει πλήρη αναπτυξιακό έλεγχο, ενδεχομένως θα μπορέσει να ανιχνεύσει πιθανές αποκλίσεις στις καθιερωμένες αναπτυξιακές νόρμες και να σας παραπέμψει σε ειδικό αναπτυξιολόγο.

Πλέον υπάρχουν ειδικοί που μπορούν να υποστηρίξουν ένα παιδί και την οικογένειά του μέσω της πρώιμης παρέμβασης σε κάθε ενδεχόμενο αναπηρίας ή καθυστέρησης στην ανάπτυξη.

Αυτό μπορεί να ακούγεται τρομακτικό και για αυτό το λόγο υπάρχει η τάση "ας περιμένουμε λίγο ακόμα να δούμε" ή "κι εμείς που δεν πήγαμε, τι πάθαμε;"

Αλλά αυτό είναι το χειρότερο που μπορείτε να κάνετε. Όταν εντοπίζονται νωρίς πολλές καθυστερήσεις στην ανάπτυξη μπορεί να αποκατασταθούν με την κατάλληλη παρέμβαση. Και όσο νωρίτερα ζητήσετε βοήθεια τόσο ταχύτερα μπορεί το παιδί να ξαναβρεί το ρυθμό του. 

Μέρος του κόστους των υπηρεσιών αυτών μπορεί να καλυφθεί από τον ΕΟΠΥΥ και μπορείτε να το σκεφτείτε ακόμη κι έτσι: τίποτε κακό δεν πρόκειται να συμβεί αν ζητήσετε αξιολόγηση. Αν από την αξιολόγηση προκύψει καθυστέρηση σε κάποιον τομέα της ανάπτυξης, το παιδί σας μπορεί να επωφεληθεί από σύγχρονες υπηρεσίες. Αν δεν προκύψει, τότε θα έχετε το κεφάλι σας ήσυχο. Αν εξακολουθείτε να προβληματίζεστε για την ανάπτυξη του παιδιού παρόλο που έχει ήδη εξεταστεί από κάποιον ειδικό, ζητήστε νέα εξέταση.

Συχνά δέχομαι την εξής ερώτηση από συγγενείς ή φίλους οικογενειών:

 "Νομίζω πως κάτι συμβαίνει. Το παιδί δε μιλάει ακόμη/ δεν έχει περπατήσει/ δεν τρώει μόνο του. Τι να κάνω; Φοβάμαι μη θυμώσουν. Να τους το πω;"

Η ερώτηση πάντα πηγάζει από γνήσιο ενδιαφέρον και προβληματισμό για ένα αγαπημένο παιδί.

Η απάντηση είναι μια: ΝΑΙ. Να το πείτε. Άμεσα. Είναι πολύ προτιμότερο να θορυβηθούν οι γονείς- κι ας δυσαρεστηθούν ακόμη- και να δράσουν νωρίς για να προλάβουν εάν όντως συμβαίνει κάτι παρά να καθυστερήσουν λόγω άγνοιας. Στην καλύτερη περίπτωση δε θα συμβαίνει τίποτα και η ζωή όλων θα συνεχιστεί ομαλά.


Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail
.com

27 Ιουν 2023

May we raise children who love the unloved things


by Nicolette Sowder

May we raise children
who love the unloved
things–the dandelion, the
worms and spiderlings.
Children who sense
the rose needs the thorn

& run into rainswept days
the same way they
turn towards sun…

And when they’re grown &
someone has to speak for those
who have no voice

may they draw upon that
wilder bond, those days of
tending tender things

and be the ones.

25 Ιαν 2023

Ο πλούτος των παιχνιδιών κοινωνικών δεξιοτήτων

Τα παιχνίδια κοινωνικών δεξιοτήτων είναι ένας απλός μα καταπληκτικός τρόπος να ενισχύσουμε την αμοιβαία προσοχή (joint attention) του παιδιού, την κοινωνική αλληλεπίδραση καινά ενθαρρύνουμε τις δεξιότητες επικοινωνίας.

Πρόκειται για απλές, επαναλαμβανόμενες παιγνιώδεις πράξεις που απαιτούν τη συμμετοχή τουλάχιστον δύο ατόμων. Είναι δωρεάν, είναι προσβάσιμα οπουδήποτε κι εγγυώνται άμεσο ενθουσιασμό!

Παραδείγματα παιχνιδιών κοινωνικών δεξιοτήτων είναι τα εξής:

  • Κούκου!
  • Αλογάκι στην πλάτη σου
  • Κυνηγητό
  • Κρυφτό
  • Τραγούδια με κινήσεις (πχ. Χαρωπά τα δυο μου χέρια τα χτυπώ)
  • Γαργαλητά


Πώς ενθαρρύνουν την αλληλεπίδραση και τη γλωσσική ανάπτυξη;

  • Το παιδί εστιάζει στο άτομο με το οποίο παίζει κι έτσι δε χρειάζεται να μοιράσει την προσοχή του μεταξύ του ατόμου και κάποιου φυσικού αντικειμένου.
  • Φέρνουν το παιδί ένα βήμα πιο κοντά στην ομιλία καθώς συντονίζεται με πιο φυσικό τρόπο με την έκφραση συναισθημάτων μέσω των χειρονομιών, του τόνου της φωνής και των εκφράσεων του προσώπου του συμπαίκτη του, εστιάζοντας αποκλειστικά σε αυτόν.
  • Διευκολύνουν τον συμπαίκτη (εσάς!) να εστιάσει στο παιδί. Έτσι μπορεί να εντοπίσει ευκολότερα προσπάθειες επικοινωνίας του παιδιού που σε άλλη περίπτωση μπορεί να του διέφυγαν.
  • Χρησιμοποιούν τη δύναμη της επανάληψης που αποτελεί τη σημαντικότερη τεχνική μάθησης του νηπίου.
  • Δίνουν στο παιδί την ευκαιρία να εξασκηθεί με φυσικό τρόπο στη μίμηση, την εναλλαγή σειράς, την αμοιβαία προσοχή, τη βλεμματική επαφή, του μαθαίνουν να ακολουθεί και να δίνει εντολές να χτίζει και να χρησιμοποιεί νέο λεξιλόγιο.

Συνοψίζοντας, τέσσερα είναι τα πολύ σημαντικά οφέλη των παιχνιδιών κοινωνικών δεξιοτήτων: 

Το παιδί

  1. εστιάζει σε εσάς
  2. παραμένει μαζί σας
  3. σας χαίρεται 
  4. αρχίζει να κατανοεί και να χρησιμοποιεί την εξωλεκτική επικοινωνία.

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com



Additional reading

1. Heesen, R., Genty, E., Rossano, F., Zuberbühler, K., & Bangerter, A. (2017). Social play as joint action: A framework to study the evolution of shared intentionality as an interactional achievement. Learning & behavior, 45(4), 390–405. https://doi.org/10.3758/s13420-017-0287-9

2. Hsu, H. C., Iyer, S. N., & Fogel, A. (2014). Effects of social games on infant vocalizations*. Journal of child language, 41(1), 132–154. https://doi.org/10.1017/S0305000912000608

3. Markova G. (2018). The Games Infants Play: Social Games During Early Mother-Infant Interactions and Their Relationship With Oxytocin. Frontiers in psychology, 9, 1041. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.01041

4. Salley, B., Brady, N. C., Hoffman, L., & Fleming, K. (2020). Preverbal Communication Complexity in Infants. Infancy : the official journal of the International Society on Infant Studies, 25(1), 4–21. https://doi.org/10.1111/infa.12318

19 Ιαν 2023

Οι χειρονομίες ευνοούν τη γλωσσική ανάπτυξη

 


Η επικοινωνία περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από την ομιλία: η προσωδία, οι χειρονομίες, οι εκφράσεις του προσώπου, η γλώσσα του σώματος για ένα μικρό παιδί λένε όσα και τα λόγια. Τα μικρά παιδιά επικοινωνούν χρησιμοποιώντας χειρονομίες και άλλες εξωλεκτικές συμπεριφορές πριν ακόμα αρχίσουν να μιλούν (Vilà-Giménez & Prieto, 2021).

Οι χειρονομίες αποτελούν κάποιες από τις πιο πρώιμες μορφές επικοινωνίας ξεκινώντας περίπου μεταξύ 9 και 12 μηνών. Τα βρέφη συνεχίζουν να χρησιμοποιούν χειρονομίες αφού αρχίσουν να μιλούν, συνδυάζοντάς τις με λέξεις. Αυτό το ταίριασμα χειρονομίας λέξης (πχ. Δείχνει την μπάλα και λέει “μπάλα”) κατά βάση προηγείται του συνδυασμού δύο λέξεων. Επομένως η ανάπτυξη των χειρονομιών προηγείται της γλωσσικής ανάπτυξης (Iverson & Goldin-Meadow, 2005).

Οι χειρονομίες που παράγουν τα παιδιά πρώιμα κατά την ανάπτυξή τους, τους παρέχουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν όλα όσα επιθυμούν αλλά δεν μπορούν να εκφράσουν λεκτικά. Για παράδειγμα οι δεικτικές χειρονομίες δίνουν στο παιδί την ευκαιρία να αναφερθεί σε αντικείμενα πριν κατακτήσει τη λέξη που αντιστοιχεί σε αυτά. Στην πορεία, ο συνδυασμός χειρονομίας και λέξης λειτουργεί στη βάση της επικοινωνίας δύο εννοιών πριν ακόμη καταφέρει το παιδί αναπτυξιακά να συνδυάσει δύο λέξεις στην έκφραση του λόγου του (Iverson & Goldin-Meadow, 2005).

Στην πραγματικότητα οι χειρονομίες των βρεφών αποτελούν προβλεπτικό παράγονται της γλωσσικής τους εξέλιξης και λειτουργούν σε άμεση συσχέτιση με αυτή (Choi, Wei & Rowe, 2021, Vilà-Giménez & Prieto, 2021). Οι χειρονομίες, η γλώσσα και η ομιλία είναι άμεσα συνδεδεμένες νευρολογικά και αναπτυξιακά (Capone & McGregor, 2004). Μελέτες που εξετάζουν τη γλωσσική εξέλιξη μη τυπικά αναπτυσσόμενων παιδιών παρατηρούν παρόμοιες αποκλίσεις στη γλωσσική ανάπτυξη και στη χρήση των εξωλεκτικών συμπεριφορών (Goldin-Meadow, 2009; Taverna, Huedo-Medina, Fein & Eigsti, 2021). Πρακτικά, οι πρώιμες αποκλίσεις στην παραγωγή των χειρονομιών από ένα βρέφος μπορεί να χρησιμοποιηθούν στην ανίχνευση πιθανής καθυστέρησης στη γλωσσική του ανάπτυξη (Goldin-Meadow, 2009).

Οι χειρονομίες ορίζονται ως οι ενέργειες ή κινήσεις μέρους του σώματος (κυρίως των χεριών ή της κεφαλής) που χρησιμοποιούνται από κάποιον με πρόθεση να επικοινωνήσει μία ιδέα ή έννοια. Οι χειρονομίες αυτές τυπικά παράγονται με τα χέρια μας αλλά ο όρος περιλαμβάνει και νοήματα όπως εκφράσεις προσώπου (πχ. κινήσεις του στόματος ως ένδειξη πείνας) ή κινήσεις του σώματος (πχ. τέντωμα της πλάτης ως ένδειξη πόνου) (Capone & McGregor, 2004).

Σε γενικές γραμμές οι χειρονομίες και τα νοήματα αυτά αναπτύσσονται από τη βρεφική ηλικία έως τα δύο έτη ως εξής:

9-12 μηνών

  • ζητά αντικείμενα δείχνοντας ή φτάνοντας με το χέρι
  • κερδίζει την προσοχή αγγίζοντας (πχ. τραβώντας έναν ενήλικα)
  • τεντώνεται για να το πάρουν αγκαλιά
  • κάνει μία ενέργεια με στόχο να επαναληφθεί (πχ. χτυπά τα χέρια αφού τα χτυπά και ο άλλος)
  • εκφράζει την επιθυμία του να παίξει κοινωνικά παιχνίδια ξεκινώντας πρώτο (πχ. κρύβει το πρόσωπό του για να δείξει ότι θέλει να παίξει κουκου!)
  • κουνά το χέρι για να χαιρετήσει
  • μιμείται τα παλαμάκια
  • δείχνει και δίνει αντικείμενα στους ενήλικες

12-15 μηνών

  • δίνει αντικείμενα στους ενήλικες για να ζητήσει βοήθεια
  • δείχνει τη χρησιμότητα των αντικειμένων (πχ. Κάνει ότι ανακατεύει με μία κουτάλα)
  • αγκαλιάζει λούτρινα παιχνίδια
  • χειροκροτά για να δείξει τον ενθουσιασμό του
  • χορεύει όταν ακούει μουσική

15-18 μηνών

  • κουνά το κεφάλι για να εκφράσει άρνηση
  • δείχνει κάτι για να σου ζητήσει να κάνεις κάτι (πχ. δείχνει την πόρτα για να ζητήσει “βόλτα”)
  • κάνει εκφράσεις με τα χείλη για να ζητήσει φαγητό
  • δείχνει αντικείμενα αφού του το ζητήσει κάποιος
  • δείχνει αντικείμενα με στόχο να τα ονομάσει ο ενήλικας
  • κάνει χειρονομία για να δείξει πως κάτι τελείωσε

18-24 μηνών

  • κάνει γκριμάτσες και αστείους ήχους για να κερδίσει την προσοχή
  • αναδύονται οι χειρονομίες που συνοδεύουν κάποιας μορφής λεκτικό περιεχόμενο όπως το ανασήκωμα των ώμων το σήκωμα των χεριών για να να δείξει “τι είναι αυτό;” ή “πού πήγε;”
  • στέλνει φιλιά
  • κάνει “κόλλα πέντε”
  • αποσαφηνίζει λεκτικά μηνύματα δείχνοντας τα αντικείμενα που αντιπροσωπεύουν (πχ. Λέει “παπα” και δείχνει τα παπούτσια του)

Συνοψίζοντας, δεν μπορούμε να μην παρατηρήσουμε πόσο σημαντικές είναι οι χειρονομίες για τη γλωσσική ανάπτυξη ενός βρέφους. Επιτρέπουν στο παιδί να επικοινωνήσει τις επιθυμίες και τις ανάγκες του μήνες πριν καταφέρει να εκφραστεί λεκτικά. Τα παιδιά μαθαίνουν να επικοινωνούν μέσω της ακρόασης, της παρατήρησης και της μίμησης του περιβάλλοντός τους. Ο καλύτερος τρόπος να υποστηρίξετε τη γλωσσική ανάπτυξή του παιδιού σας είναι να αλληλεπιδράτε μαζί του καθημερινά. Παίξτε, μιλήστε, γελάστε, τραγουδήστε και περάστε όμορφα μαζί!


Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com


Αναφορές

  • Capone, N. C., & McGregor, K. K. (2004). Gesture development: a review for clinical and research practices. Journal of speech, language, and hearing research : JSLHR, 47(1), 173–186. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2004/015)
  • Choi, B., Wei, R., & Rowe, M. L. (2021). Show, give, and point gestures across infancy differentially predict language development. Developmental psychology, 57(6), 851–862. https://doi.org/10.1037/dev0001195
  • Goldin-Meadow S. (2009). How gesture promotes learning throughout childhood. Child development perspectives, 3(2), 106–111. https://doi.org/10.1111/j.1750-8606.2009.00088.x
  • Iverson, J. M., & Goldin-Meadow, S. (2005). Gesture paves the way for language development. Psychological science, 16(5), 367–371. https://doi.org/10.1111/j.0956-7976.2005.01542.x
  • Taverna, E. C., Huedo-Medina, T. B., Fein, D. A., & Eigsti, I. M. (2021). The interaction of fine motor, gesture, and structural language skills: The case of autism spectrum disorder. Research in autism spectrum disorders, 86, 101824. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2021.101824
  • Vilà-Giménez, I., & Prieto, P. (2021). The Value of Non-Referential Gestures: A Systematic Review of Their Cognitive and Linguistic Effects in Children’s Language Development. Children (Basel, Switzerland), 8(2), 148. https://doi.org/10.3390/children8020148

17 Αυγ 2022

Παιδική Βιβλιοθήκη: Τσουλήθρα στο Ουράνιο Τόξο



Πρόσφατα παραβρέθηκα σε μία γιορτή. Γιορτή χαράς, ελπίδας, ονείρων γεμάτη από ανθρώπους και παιδιά που αγκαλιάζουν το παιδικό βιβλίο με αγάπη. Γιορτάσαμε το νέο παιδικό βιβλίο της κ. Μαρίας Καλτσή "Τσουλήθρα στο ουράνιο τόξο" από τις εκδόσεις Υδροπλάνο.

Σε αυτή την ιστορία η κ. Καλτσή πραγματεύεται για άλλη μια φορά θέματα δύσκολα, εκείνα που μας φέρνουν σε δύσκολη θέση όταν καλούμαστε να τα εξηγήσουμε στα παιδιά. Τα σκοτεινά γεγονότα είναι οι ρίζες της αφήγησης, μα ο κορμός της είναι η δυνατή και άδολη φιλία μεταξύ δύο κοριτσιών, της Αλίκης και της Μελίτας που δε γνωρίζει χρόνο, αποστάσεις και διαφορές. Γύρω τους ένα πλαίσιο φροντίδας τις περιβάλλει με αγάπη, τις στηρίζει, τους ανοίγει νέους δρόμους, τις οδηγεί προς το όνειρο. Η φωτεινή εξέλιξη της ιστορίας ξεδιπλώνεται αργά, οι ζεστές λέξεις γεμίζουν το φύλλο, και αγκαλιάζουν την ψυχή.



Η κ. Καλτσή γράφει με ανεπιτήδευτη απλότητα. Τα συναισθήματα δεν εκβιάζονται, τα γεγονότα παρουσιάζονται ως έχουν όπου και ο αναγνώστης καλείται να καθρεφτίσει τα δικά του βιώματα και συναισθήματα.

Αυτός ο τρόπος αφήγησης, μαζί με την κλιμάκωση τη ιστορίας και την καθαρή και ρεαλιστική εικονογράφηση, καθιστούν το βιβλίο "Τσουλήθρα στο ουράνιο τόξο" έναν πολύτιμο βοηθό στην εξερεύνηση των συναισθημάτων σε εκπαιδευτικό και θεραπευτικό πλαίσιο.


Η Αλίκη και η Μελίτα είναι άτομα του δικού μας κόσμου, η καθεμιά τους είναι κομμάτι δικό μας όσο διαφορετικοί κι αν είμαστε μεταξύ μας - μοιάζουμε με χρώματα του ίδιου ουράνιου τόξου. Η ιστορία τους είναι γήινη, βιώνεται μέσα από τον πόνο, την αισιοδοξία, τη χαρά και την ελπίδα. Την ελπίδα πως τα πολύχρωμα όνειρα των παιδιών θα γίνουν αληθινά. Και αυτή είναι η μεγάλη νίκη του βιβλίου.

Καλοτάξιδο!

Τσουλήθρα στο ουράνιο τόξο, της Μαρίας Καλτσή, σε εικονογράφηση του Σπυρίδωνα Ζαχαρόπουλου. Από τις Εκδόσεις Υδροπλάνο.

Φωτογραφίες: Νίκη Ράτσικα
Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com